Καλλιεργώντας τον Ανδρισμό, Μέρος 3- H Μάχη με το Τέρας
«Πρέπει να αποφασίσεις να είναι δυνατός – διαφορετικά δεν θα γίνεις ποτέ δυνατός».
Nietzsche, Twilight of the Idols
Σε αυτή τη σειρά των τριών βίντεο για τον ανδρισμό, εξερευνούμε μαζί διάφορα εργαλεία ψυχολογίας, φιλοσοφίες και πρακτικές συμβουλές για το πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από την ψυχολογία του άνδρα-βρέφους. Σκοπός μας είναι να κατακτήσουμε την ψυχολογία του ώριμου ανδρισμού. Κάτι που είναι απαραίτητο για την ευημερία ολόκληρης της κοινωνίας που ξεκινά απο κάτι απλό. Απο το να αναλάβει ο κάθε ένας απο εμάς, την προσωπική του ευθύνη για τον εαυτό του και την ευημερία των γύρω του.
Πριν συνεχίσουμε θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εσάς πατάτε το like, κάνετε εγγραφή στο κανάλι μου και που αφήνεται σχόλια απο κάτω. Είτε μοιράζεστε τις δικές σας εμπειρίες, είτε με διορθώνετε όταν έχω πει κάτι και δεν το έχω διευκρινήσει σωστά, είτε απλά αφήνετε έναν καλό λόγο. Σας ευχαριστώ πραγματικά, γιατί αυτά τα βίντεο απαιτούν αρκετή δουλειά για να γίνουν και τα κάνω στον ελεύθερό μου χρόνο σε μια προσπάθεια να μοιραστώ με όσους περισσότερους ανθρώπους μπορώ πράγματα γύρω απο την ψυχολογία που έχω μάθει και που με έχουν βοηθήσει, πάντα με την ελπίδα οτι θα φανούν χρήσιμα και σε άλλους.
Λοιπόν, στο πρώτο βίντεο μιλήσαμε για το μεγαλύτερο κίνδυνο του ανδρισμού και βρήκαμε οτι είναι κάτι που πολλοί ψυχολόγοι ονομάζουν ψυχολογική οπισθοδρόμηση. Στο δεύτερο βίντεο, αναλύσαμε μαζί κάποια πρότυπα ανδρισμού που διάφοροι πολιτισμοί ανα τον κόσμο χρησιμοποιούν ως αντίδοτα ενάντια σε αυτή την ψυχολογική οπισθοδρόμηση. Εαν δεν έχεις δει τα προηγούμενα βίντεο, κάνε κλικ εδώ εδώ γιατί για να μπορέσεις να ακολουθήσεις τη ροή αυτού εδώ του μέρους, θα πρέπει σίγουρα να έχεις δει τα δύο προηγούμενα.
Το αντίδοτο για την ψυχολογική οπισθοδρόμηση των ανδρών
Και να που φτάσαμε στο τρίτο και τελευταίο επεισόδιο αυτής της σειράς για τον ανδρισμό. Σε αυτό λοιπόν το μέρος θα αναλύσουμε το τελευταίο αντίδοτο για την ψυχολογική οπισθοδρόμηση που αντιμετωπίζουμε εμείς οι άντρες. Αλλά αυτή τη φορά θα ψάξουμε βαθειά μέσα στα αλληγορικά μηνύματα που βρίσκουμε κρυμμένα σε μύθους.
Πιο συγκεκριμένα, θα διερευνήσουμε μαζί ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο που συναντάμε σε μύθους των ηρώων απο όλο τον κόσμο – κι αυτό είναι, η μάχη του ήρωα με τον τέρας. Αυτό το τέρας έχει συνήθως τη μορφή δράκου ή κάποιας απόκοσμης μορφής που συνδιάζει χαρακτηριστικά ανθρώπου και τέρατος. Όπως θα δούμε λοιπόν, αυτός ο δράκος στους μύθους των ηρώων συμβολίζει την ίδια την ψυχολογική οπισθοδρόμηση για την οποία μιλήσαμε στα προηγούμενα βίντεο. Και η θανάτωση του δράκου απο τον ήρωα, συμβολίζει την ίδια τη διαδικασία που κάθε ένας απο εμάς πρέπει να περάσει, για να υπερβεί αυτές τις οπισθοδρομικές δυνάμεις που βαραίνουν το μυαλό και την ψυχή μας.
Ο δρόμος προς τη μεταμόρφωση
Ο Καρλ Γιούγκ έλεγε οτι οι συμβολικές έννοιες που συναντούμε στους μύθους εκφράζουν ψυχολογικές αλήθειες. Κι όταν η ζωή βρίσκεται σε αδιέξοδο, μερικές φορές το μόνο που χρειαζόμαστε είναι να δώσουμε βάση σε αυτά τα σύμβολα. Γιατί αυτά είναι που μας δείχνουν τον δρόμο προς την αναγέννηση και τη μεταμόρφωση. Το αναλύσουμε λοιπόν συμβολικά τη μάχη του ήρωα με τον δράκο μπορεί να μας βοηθήσει στην προσπάθειά μας να φτάσουμε τον ώριμο ανδρισμό, γιατί όπως ο Γιούνγκ έγραψε:
«…τα σύμβολα δεν είναι φυσικά μια εξωτερική αλήθεια, αλλά είναι ψυχολογικά αληθινά. Τα σύμβολα λειτουργούν ως μετασχηματιστές, δηλαδή έχουν την ικανότητα να μετατρέπουν τη λίμπιντο, την ψυχολογική ενέργεια, από μια «κατώτερη» σε μια «ανώτερη» μορφή. Αυτή η λειτουργία είναι τόσο σημαντική που το να καταφέρεις να τη βιώσεις, ισοδυναμεί με την ύψιστη αρετή. Τα σύμβολα λειτουργούν με υπαινιγμούς. Κουβαλάνε δηλαδή μια πεποίθηση και ταυτόχρονα εκφράζουν το ίδιο το περιεχόμενο αυτής της πεποίθησης».
Carl Jung, Σύμβολα Μεταμόρφωσης
Ας δούμε κάτι σημαντικό εδώ. Όταν μιλάμε για θανάτωση του δράκου μιλάμε για την ύψιστη μορφή επιθετικότητας. Επιθετικότητα σε βαθμό θανάτου. Για να κατανοήσουμε λοιπόν σε βάθος τη συμβολική σημασία αυτής της μάχης του ήρωα με τον δράκο, θα πρέπει πρώτα να δούμε το ρόλο που παίζει η επιθετικότητα. Αλλά ποια επιθετικότητα? Γιατί εδώ δε μιλάμε για τυφλή επιθετικότητα αλλά για κάτι πολύ στοχευμένο. Μιλάμε για μια επιθετικότητα που ο ώριμος άντρας είναι κύριος της. Όχι την επιθετικότητα που κάνει οτι θέλει τον άντρα. Ας μιλήσουμε λίγο λοιπόν για την επιθετικότητα που χρειάζεται για την υγιή ανάπτυξη μιας ανθρώπινης ζωής.
Ανδρισμός κι επιθετικότητα
Όπως είπαμε και στο πρώτο βίντεο, στην αρχή της ζωής του ένα βρέφος εξαρτάται πλήρως από τη μητέρα. Αυτή η εξάρτηση είναι φυσιολογική γιατί σε αντίθεση με άλλα ζώα, ο εγκέφαλος και το σώμα ενός νεογέννητου ανθρώπου δεν είναι αρκετά ανεπτυγμένα ώστε το νεογέννητο να είναι ανεξάρτητο. Μετά από περίπου ένα χρόνο, το παιδί αρχίσει να χωρίζει, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά, από τη μητέρα. Αυτή λοιπόν η απομάκρυνση από τη μητέρα ενθαρρύνεται κι απο κάτι ακόμα που αρχίζει να αναπτύσσεται κατά την ίδια περίοδο. Κι αυτό είναι η επιθετικότητα του παιδιού - αυτό το έμφυτο ένστικτό που έχει το κάθε παιδί να θέλει να επιβάλει τον εαυτό του.
«Είναι προς το συμφέρον του κάθε παιδιού να επιτρέπει στην επιθετικότητά του να κυριαρχεί ελεύθερα όποτε είναι δυνατόν. Χρησιμοποιεί την επιθετικότητά του για να επιτύχει την ευχαρίστησή του και όχι με την πρόθεση να τραυματίσει κάποιον. Κι όταν το παιδί καταφέρνει να έχει περισσότερη ευχαρίστηση, ως αποτέλεσμα, θα γίνει πιο ανεξάρτητος και δημιουργικός ενήλικας. Αν, όμως, μπλοκαριστεί η επιθετικότητά του, τότε θα γίνει βίαιη. Η επιθετικότητα πάντα θα αγωνίζεται για να αποκαταστήσει την ελευθερία δράσης της. Δεδομένου ότι η βία είναι ακόμη πιο απαγορευμένη από την επιθετικότητα, το παιδί δεν έχει άλλη εναλλακτική από το να γίνει παθητικό και υποτακτικό».
Alexander Lowen, The Voice of the Body
Αν λοιπόν κατανοήσουμε σε βάθος την έννοια της υγιούς επιθετικότητας, θα δούμε οτι ένα παιδί χρειάζεται γονείς που ενθαρρύνουν την επιθετική του ορμή προς την ανεξαρτησία. Προσοχή, δεν εννοώ τη βία και την επιθετικότητα προς άλλους, αλλά την ανάγκη του παιδιού για ανεξαρτησία. Για να το πω διαφορετικά την αυθεντικότητα της έκφρασης του παιδιού. Βλέπεις όλοι οι άνθρωποι, γεννιόμαστε με δύο βασικές ανάγκες. Η μια είναι η ανάγκη για ένα δέσιμο, για μια σχέση, και η άλλη είναι η ανάγκη μας για αυθεντικότητα. Αυτό που γίνεται όμως τις περισσότερες φορές, είναι οτι η ανάγκη μας για αυθεντικότητα καταπιέζεται απο το φόβο μη χάσουμε το δέσιμο και τη σχέση με τους γονείς. Οπότε μαθαίνουμε απο μικροί να καταπιέζουμε τα αυθεντικά συναισθήματά μας, με το φόβο οτι αν δεν το κάνουμε τότε είτε θα πληγώσουμε τους γονείς μας και δε μας αγαπούν, είτε θα εκνευρίσουμε τους γονείς μας και θα μας τιμωρήσουν, είτε θα κάνουμε τους γονείς μας να μη μας θέλουν είτε οτιδήποτε άλλο που ξεπηδά σα φόβος μη χάσουμε τη σύνδεση με τους γονείς.
Αυτό είναι ένα ένστικτο που έχουμε αναπτύξει καθ όλη τη διάρκεια της εξελικτικής μας πορείας και υπάρχει ένας πολύ σημαντικός λόγος πίσω απ αυτό. Κι αυτό είναι οτι το να χάσουμε τη σύνδεση με το γονέα, ισοδυναμεί με το να χάσουμε πρόσβαση σε αυτόν που είναι υπεύθυνος για την επιβίωσή μας. Άρα κάθε φορά που αυτές οι δυο ανάγκες μας θα βρίσκονται αντιμέτωπες, κάθε φορά δηλαδή που η ανάγκη μας για αυθεντικότητα της έκφρασης θα έρχεται αντιμέτωπη με την ανάγκη μας για σύνδεση και την επιβίωση, μάντεψε ποιος θα χάνει τη μάχη κάθε μα κάθε φορά. Η αυθεντικότητα φυσικά. Της οποία κινητήριος δύναμη, αυτό που την κάνει να εκφράζεται δηλαδή, είναι η επιθετικότητα.
Δυστυχώς, ακόμη κι όταν οι γονείς έχουν τις καλύτερες προθέσεις, η επιθετικότητα ενός παιδιού δεν υποστηρίζεται μέσα σε ένα υγιές πλαίσιο. Κι ειδικά τη σημερινή εποχή, αποθαρρύνεται όλο και πιο συχνά. Κι ακόμα χειρότερα, αυτή η συμπεριφορά τιμωρείται. Όταν τιμωρείται λοιπόν αυτή η έμφυτη τάση για έκφραση ανεξαρτησίας, ένα παιδί αναπτύσσει μεγάλο φόβο να διεκδικήσει τον εαυτό του, να θέσει τα όρια του, κι έτσι λοιπόν αισθάνεται ανασφαλής να σμηλέψει μια ισχυρή ταυτότητα για τον εαυτό του. Κι ακόμα καλά καλά δεν αισθάνεται ασφαλής ούτε να εξερευνήσει το περιβάλλον του και το πως να συμπεριφέρεται μέσα σε αυτό.
Έτσι λοιπόν το μόνο που του μένει, είναι να αποσυρθεί σιγά σιγά από τον κόσμο και να βρει καταφύγιο στις φαντασιώσεις και τα όνειρά του. Εκεί μέσα λοιπόν βρίσκονται αυτό που ο Γιούνγκ ονόμαζε αρχετυπικές εικόνες κι ενεργοποιηούνται από το συλλογικό ασυνείδητο του παιδιού. Το συλλογικό ασυνείδητο είναι αυτό το αρχαίο μέρος της ψυχής που είναι κοινό σε όλους μας. Μέσα σε αυτό ο Γιουνγκ τοποθέτησε ένα δοχείο στο οποίο βρίσκονται «όλες οι εικόνες και οι προσωποποιήσεις που έχουν δημιούργησε μύθους ανα τους αιώνες». (Carl Jung, Archetypes of the Collective Unconscious) Ή όπως έγραψε:
“Ότι τέτοια [συλλογικά] σύμβολα υπάρχουν στο παιδί…είναι ένα αποδεδειγμένο γεγονός. Το πιο σημαντικό στοιχείο είναι τα όνειρα παιδιών τριών και τεσσάρων ετών, μεταξύ των οποίων υπάρχουν μερικά τόσο εντυπωσιακά μυθολογικά και τόσο γεμάτα νόημα σύμβολα, που κάποιος άνετα θα τα περνούσε για τα όνειρα των μεγάλων… Από αυτό ακριβώς το συλλογικό ασυνείδητο πηγάζουν επίσης κι αυτές οι αναλαμπές γνώσης και πνευματικής διαύγειας που γεννούν την παροιμία: Τα παιδιά και οι ανόητοι λένε την αλήθεια.”
Carl Jung, Η ανάπτυξη της προσωπικότητας
Έχω κάνει 2 επεισόδια για την ψυχαναλυτική θεωρία του Γιούνγκ, οπότε αν σε ενδιαφέρει να μάθεις παραπάνω για τα επίπεδα της ψυχής και το πως χωρίζονται σε συλλογικά και προσωπικά, θα βάλω το λινκ στην περιγραφή απο κάτω και θα εμφανιστεί και κάπου εδώ.
Εάν λοιπόν η επιθετική ορμή του παιδιού προς την ανεξαρτησία εμποδίζεται από τιμωρία που προέρχεται από τον πατέρα, οι αρχετυπικές συμβολικές εικόνες που ενεργοποιούνται στο μυαλό του παιδιού μπορεί να είναι γιγάντιοι αυταρχικοί πατέρες - μιας φιγούρα που μοιάζει με τον Κρόνο, τον πατέρα του Δία, που επειδή φοβάται να μην ανατραπεί από ένα από τα παιδιά του, τα καταβροχθίζει όλα. Στην εποχή μας όμως, που πολλοί ψυχαναλυτές έχουν χαρακτηρίσει ως την εποχή του απόντα πατέρα, είναι πιο πιθανό η επιθετική ορμή του παιδιού προς την ανεξαρτησία να εμποδίζεται από τη μητέρα, κι όχι απαραίτητα με τιμωρία αλλά με τις δικές της ανησυχίες και την ανάγκη που έχει η μητέρα για αγάπη. Μιλήσαμε αρκετά στο πρώτο βίντεο για την υπερπροστατευτική μητέρα. Όταν λοιπόν οι ανασφάλειες της μητέρας μετατρέπονται σε δεσμά για το παιδί, τότε η μητέρα μετατρέπεται συμβολικά στην αρχετυπική εικόνα του Τρομερού Θηλυκού που σακατεύει ψυχολογικά το παιδί σε μια προσπάθεια να το κρατήσει κοντά της.
Το Τρομερό Θηλυκό κι ο Ανδρισμός
Οι συμβολικές εικόνες αυτού του Τρομερού Θηλυκού, όπως πολλοί ψυχαναλυτές ονομάζουν αυτή τη συμβολική μορφή, έχουν εκφραστεί σε αμέτρητους μύθους και παραμύθια ανά τους αιώνες και σε ολόκληρο τον κόσμο. Απο τη δική μας Θεά Δήμητρα, στη μάγισσα του παραμυθιού του Χάνσελ και της Γκρέτελ, η οποία παρασύρει τα παιδιά στο σπίτι της με το κέικ και τη ζάχαρη και στη συνέχεια τα τρώει. Στην ινδουιστική μυθολογία, η θεά των δαιμόνων Κάλι –μια άλλη μορφή του Τρομερού Θηλυκού– εξευτελίζει και αποκεφαλίζει τους άνδρες συζύγους της. Στη Δύση, το φίδι ή ο δράκος είναι η πιο συχνά επαναλαμβανόμενη εικόνα του Τρομερού Θηλυκού. Η σχέση του φιδιού με το θηλυκό έχει μακρά ιστορία στην ψυχή της ανθρωπότητας. Διότι από τη μία πλευρά, το φίδι αντιπροσωπεύει την δυνητικά δηλητηριώδη πλευρά του θηλυκού, πάρε για παράδειγμα τη Μέδουσα, η οποία μετατρέπει σε πέτρα όποιον άντρα την κοιτάζει. Αλλά απο την άλλη, το φίδι συμβολίζει και τη μυστηριώδη και σαγηνευτική γοητεία του θηλυκού. Και είναι αυτή η διπλή συμβολική σημασία που καθιστά το φίδι σαν ένα σύμβολο για την ψυχολογική οπισθοδρόμηση.
Κι εδώ να κάνουμε μια παύση για να διευκρινίσουμε αυτό που λέμε δεν είναι οτι όλα τα θηλυκά χαρακτηριστικά εντάσσονται σε αυτή την κατηγορία κι οτι δεν εννοούμε οτι οι άντρες πρέπει να πηγαίνουμε κόντρα στη γυναικεία φύση. Κάθε άλλο. Αυτό που προσπαθούμε να αναλύσουμε είναι το πως κάποια πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και συμπεριφορές της θηλυκής φύσης, μπορεί να σταθούν εμπόδια εαν ο ίδιος ο άντρας ενδώσει στην ανάγκη του να ετεροκαθορίζεται μέσα απο τα μάτια ενός θηλυκού με αυτά τα χαρακτηριστικά.
Τα τρία βήματα προς τον ανδρισμό
Γιατί η εξίσωση περιλαμβάνει τρία μέρη. Το ένα είναι η μητέρα και το πως η ανάγκη της για αποδοχή κι αγάπη μπορεί να την παρασύρει να γίνει υπερπροστατευτική και να σακατέψει ψυχολογικά το γιο της, το άλλο μέρος της εξίσωσης είναι η ανικανότητα πάρα πολλών πατεράδων να διδάξουν στα αγόρια τους τις αξίες του ώριμου ανδρισμού, είτε με την ανάγκη τους για σεβασμό που την προβάλλουν αυταρχικά στα αγόρια τους και στην ουσία τα κατασπαράζουν όπως ο Κρόνος τα παιδιά του, είτε με την απουσία τους και τη μη ανάληψη των ευθυνών τους απέναντι στο παιδί και τη μητέρα, είτε με άλλες ψυχολογικά οπισθοδρομικές συμπεριφορές. Αλλά είπαμε υπάρχουν 3 μέρη στη εξίσωση. Και το τρίτο είναι η προσωπική ευθύνη που φέρουμε όλοι εμείς, όταν είμαστε αγόρια και νιώθουμε τους γονείς μας να μην είναι αρκετοί. Και η προσωπική ευθύνη είναι να πάρουμε μόνοι μας την απόφαση να μεταμορφωθούμε σε ώριμους άντρες και να μην αφεθούμε στη ζωή που μας προσφέρουν. Γι αυτό και ξεκινήσαμε αυτό το βίντεο με το Νίτσε που μας λέει οτι Πρέπει να αποφασίσουμε να είμαστε δυνατοί – διαφορετικά δεν θα γίνουμε ποτέ δυνατοί.
Αλλά ας συνεχίσουμε με τα συμβολικά θηλυκά χαρακτηριστικά και υπόσχομαι οτι θα κάνω κι ένα βίντεο στο μέλλον σχετικά με το συμβολισμό του αυταρχικού πατέρα.
Σαγηνευτικές οπισθοδρομικές τάσεις των ανδρών
Είπαμε λοιπόν για το διπλό συμβολισμό του φιδιού ως το Τρομερού Θηλυκού και μιλήσαμε για τη δυνητικά δηλητηριώδη συμπεριφορά του αλλά και τη σαγηνευτική του γοητεία. Ας δούμε λοιπόν τώρα πως αυτή η διττή φύση συμβολίζει με τη σειρά της τις οπισθοδρομικές τάσεις που μας κρατούν πίσω γιατί είναι ταυτόχρονα σαγηνευτικές αλλά και επικίνδυνες.
Όταν παραμένουμε λοιπόν, στην ψυχολογική μήτρα της μητέρας, μεγαλώνουμε και γινόμαστε υποτακτικοί και εξαρτημένοι απο τη σχέση με μια άλλη γυναίκα. Τότε χάνουμε την ταυτότητά μας και καταλήγουμε είτε απαθείς είτε ακόμα καταφεύγουμε σε διάφορους εθισμούς. Σε κάθε περίπτωση αυτό που συμβαίνει είναι οτι η ψυχολογική οπισθοδρόμηση έχει καταλάβει την ψυχή μας. Όπως έγραψε ο Erich Neumann, μαθητής του Jung:
«Με αυτή την έννοια, το Τρομερό Θηλυκό γίνεται το αντίθετο της αυθεντικότητας για την ανάπτυξη του εγώ. Γίνεται το σύμβολο της στασιμότητας, της οπισθοδρόμησης και του θανάτου. Αλλά αυτός ο θάνατος που ο δράκος του Τρομερού Θηλυκού συμβολίζει αρχετυπικά, δεν είναι μόνο κάτι παθητικό. Ως κάτι που καταβροχθίζει, φαίνεται να είναι επίσης μια δελεαστική, σαγηνευτική δύναμη που ρουφάει κάποιον προς τα κάτω. Ο κίνδυνος που απορρέει απο αυτό, αντιστοιχεί στην ψυχολογική ώθηση «προς τα πίσω» του να θέλει κανείς να αφεθεί, να πέσει παθητικά στην άβυσσο. Αυτός ο κίνδυνος είναι η βάση αυτού που ο Φρόιντ προσπάθησε να ερμηνεύσει ως το ένστικτο του θανάτου».
Erich Neumann, Ο φόβος του θηλυκού
Δεδομένου ότι η ψυχολογική οπισθοδρόμηση έχει τις ρίζες της στην επιθυμία να αποσυρθούμε από τη ζωή και να βρούμε άνεση σε ένα ευχάριστο κέλυφος εξάρτησης, για να ξεπεράσουμε αυτή την οπισθοδρόμηση πρέπει να ενεργοποιήσουμε τις επιθετικές μας δυνάμεις. Αυτές τις οποίες αναφέραμε πριν και οι οποίες συνήθως καταπιέζονται κατα την παιδική ηλικία.
«Ακριβώς όπως ένα παιδί δε μπορεί να μεγαλώσει και να εξελιχθεί σε έναν ανεξάρτητο ενήλικα αν δεν καλλιεργήσει την επιθετική αυθεντικότητά του, έτσι κι ενήλικας πρέπει να συνεχίσει να εκφράζει τουλάχιστον ένα μέρος των επιθετικών δυνατοτήτων του για να διατηρήσει τη δική του αυτονομία».
Anthony Storr, On Aggression
Πως να ενεργοποιήσουμε την ανδρική ανταγωνιστικότητά μας
Για να ενεργοποιήσουμε την επιθετικότητά μας εμείς οι άντρες, μπορούμε να κάνουμε κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής μας. Αλλαγές που συνήθως σα σκοπό έχουν να αυξήσουν τα επίπεδα της τεστοστερόνης μας. Κι ας πούμε κάτι εδώ για την τεστοστερόνη γιατί είναι μια απο τις πιο παρεξηγημένες ορμόνες. Η τεστοστερόνη δεν είναι μια ορμόνη που μας κάνει επιθετικούς. Αυτό που κάνει είναι να μας κάνει ανταγωνιστικούς. Οπότε αυτή η επιθετικότητα για την οποία μιλάμε, δεν έχει να κάνει με το να κάνουμε κακό στους άλλους, αλλά με το να καλλιεργήσουμε ένα πνεύμα υγιούς ανταγωνισμού. Ένα χιουμοριστικό παράδειγμα που χρησιμοποιεί ένας νευροεπιστήμονας που παρακολουθώ είναι το εξής. Λέει αστειευόμενος λοιπόν, οτι αν κάνεις μια ένεση τεστοστερόνης σε βουδιστές μοναχούς, αυτό που θα δεις θα είναι να ανταγωνίζονται για το ποιος θα κάνει όσο περισσότερες καλές πράξεις μπορεί για να βοηθήσει τους συνανθρώπους του. Για να ξεπεράσουμε λοιπόν την ψυχολογική οπισθοδρόμηση χρειαζόμαστε όλη την επιθετικότητα που μπορούμε να έχουμε. Πρέπει δηλαδή να αναπτύξουμε το ανταγωνιστικό πνεύμα του μυθολογικού ήρωα που ενσαρκώνει αυτή την επιθετικότητα, και φεύγει πρώτος για να πάει να προφυλάξει το χωριό του απο το δράκο.
Ο συμβολισμός της μάχης του ήρωα με τον δράκο
Η μάχη του ήρωα με τον δράκο ακολουθεί ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο σε μύθους σε όλο τον κόσμο. Αρχικά, ο ήρωας μπαίνει σε ένα σκοτεινό σπήλαιο, συμβολίζοντας το ασυνείδητο - συμβολίζοντας την κατοικία του δράκου της οπισθοδρόμηση. Εκεί μέσα λοιπόν, ο ήρωας θα έχει μια δύσκολη μάχη με τον δράκο, φέρε στο μυαλό σου μύθους απο τον Θησέα και το Μινώταυρο, μέχρι ακόμα και στις μέρες μας το δράκο στον Άρχοντα τον Δαχτυλιδιών. Σε πολλούς μύθους επίσης, η μάχη είναι τόσο σκληρή, που βλέπουμε τον ήρωα ακόμα και να καταβροχθίζεται από το τέρας. Όπως ο Ηρακλής που στην προσπάθειά του να κερδίσει το χέρι της Ησιόνης, πάλεψε με το θαλάσσιο τέρας που είχε στείλει ο Ποσειδώνας αφού αυτό πρώτα τον κατάπιε. Ή ακόμα και στον Πινόκιο, που βλέπουμε οτι για να γίνει πραγματικό αγόρι πρέπει να μπει στην κοιλιά του κήτους για να σώσει τον πατέρα του. Τελικά, ο ήρωας καταφέρνει να ελευθερωθεί από την κοιλιά του θηρίου και στη συνέχεια το σκοτώνει. Με αυτόν τον τρόπο, κερδίζει δύο μεγάλα έπαθλα.
Το πρώτο είναι οτι συνήθως απελευθερώνει μια όμορφη κοπέλα που κρατείται αιχμάλωτη από τον δράκο, τον βλέπουμε συνήθως να την παντρεύεται και να ιδρύει ένα βασίλειο γεμάτο δικαιοσύνη. Αυτή η απελευθέρωση της παρθένου και η ένωση του ήρωα μαζί της δεν αντιπροσωπεύει την αδυναμία του θηλυκού που περιμένει τον πρίγκηπα να τη σώσει, όπως πολλοί υποστηρίζουν. Αντιθέτως, συμβολίζει μια αλλαγή στη σχέση του ήρωα με το θηλυκό. Γιατί σκοτώνοντας τον δράκο της οπισθοδρόμησης ο ήρωας γίνεται, για πρώτη φορά στη ζωή του, ικανός να συνάψει μια ώριμη και υγιή σχέση με μια γυναίκα. Μια γυναίκα που ξέρει τι θέλει. Έτσι μόνο ο ήρωας μας γίνεται άντρας και ξεφεύγει απο το σύνδρομο του Πήτερ Παν που αναλύσαμε στο δεύτερο βίντεο. Μόνο σκοτώνοντας το δράκο μέσα του είναι ικανός για μια ουσιαστική σχέση με μια γυναίκα. Μια γυναίκα που αποστολή του είναι να την προστατεύει, όχι επειδή είναι αδύναμη κι ανίκανη να προστατεύσει τον εαυτό της, αλλά επειδή είναι πολύ πολύ σημαντική. Κι αυτό να το θυμάσαι. Εμείς οι άντρες αποφασίζουμε να προστατεύουμε το σημαντικό. Σε όλες του τις εκφάνσεις. Και τι πιο σημαντικό υπάρχει απο την ώριμη γυναικεία φύση. Αυτή είναι η ίδια η προσωποποίηση ολόκληρης της πλάσης.
«Αυτό που σκοτώνει ο ήρωας είναι μόνο η φρικτή πλευρά του θηλυκού, και αυτό το κάνει για να ολοκληρωθεί ο ίδιος ως άντρας αλλά και να ελευθερώσει τη γόνιμη και χαρούμενη πλευρά του θηλυκού, με την οποία ενώνεται μαζί του».
Erich Neumann, The Origins and History of Consciousness
Το δεύτερο έπαθλο που κερδίζει ο ήρωας με τη θανάτωση του δράκου, είναι αυτό που ο Γιουνγκ ονόμασε «ο θησαυρός που είναι δύσκολο να επιτευχθεί» – αυτή την απόλυτη αρετή που συμβολικά τη βλέπουμε σαν το χρυσό που φυλάει ο δράκος στους μύθους, και που είναι πιο πολύτιμη από τον χρυσό – κι αυτή είναι η ψυχολογική αναγέννηση και ανανέωση.
«Ο θησαυρός που φέρνει στο φως ο ήρωας από το σκοτεινό σπήλαιο είναι η ζωή: είναι ο εαυτός του, νεογέννητος από τη σκοτεινή μητρική σπηλιά του ασυνείδητου, όπου εγκλωβίστηκε από την εσωστρέφεια ή την οπισθοδρόμηση της ενέργειάς του».
Carl Jung, Σύμβολα Μεταμόρφωσης
Η μάχη λοιπόν με το τέρας της οπισθοδρόμησης απαιτεί υπομονή.
Η Λερναία Ύδρα του Ανδρισμού
Αλλά για κάποιους από εμάς, η οπισθοδρόμηση είναι τόσο βαθιά ριζωμένη στην ψυχή μας που λειτουργεί σαν τη Λερναία Ύδρα που πολέμησε ο Ηρακλής. Κόβοντας δηλαδή το κεφάλι από μια οπισθοδρομική τάση, μπορεί να ξεπηδήσουν άλλες δύο στη θέση της. Δεδομένης λοιπόν της δυσκολίας αυτού του αγώνα, θα υπάρξουν μέρες που οι δυνάμεις της οπισθοδρόμησης θα μας τραβούν πίσω, και όταν συμβεί αυτό, θα πρέπει να ενεργοποιήσουμε ξανά το επιθετικό μας ένστικτο και να συνεχίσουμε τον αγώνα. Κι αυτός είναι αγώνας ζωής. Δεν είναι κάτι που το κατακτάς και μένει πάντα δικό σου. Είναι μια συνεχής προσπάθεια να κατανοήσουμε και να πολεμήσουμε αυτές τις τάσεις οπισθοδρόμησης που έχουμε.
Και γιατί να το κάνω αυτό? Μπορείς να μου πεις τώρα. Γιατί φίλε μου με το να αντιμετωπίσουμε και να νικήσουμε το τέρας της οπισθοδρόμησης, θα έχουμε ξεπεράσει αυτό που διαπολιτισμικά θεωρείται ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τον ανδρισμό, και έτσι θα έχουμε σμιλέψει μια ταυτότητα και μια αυτοπεποίθηση που δε λυγίζει εύκολα. Όπως έγραψε ο Γιουνγκ:
«…μόνο αυτός που έχει ρισκάρει στη μάχη με τον δράκο και τον νίκησε, κερδίζει τον θησαυρό. Τον «θησαυρό που είναι δύσκολο να κατακτηθεί». Αυτός μόνο έχει κατακτήσει την αληθινή αυτοπεποίθηση, γιατί έχει αντιμετωπίσει τα σκοτεινά σημεία του εαυτού του και έτσι έχει κερδίσει τον ίδιο του τον εαυτό. Αυτή η εμπειρία δίνει πίστη κι εμπιστοσύνη στον Εαυτό. Την πίστη στην ικανότητα του Εαυτού του να αντιμετωπίζει οποιαδήποτε εσωτερική απειλή. Έχει αποκτήσει το δικαίωμα να πιστεύει ότι θα μπορέσει να ξεπεράσει όλες τις μελλοντικές απειλές, εσωτερικές κι εξωτερικές, με τα ίδια μέσα. Έχει φτάσει σε μια εσωτερική βεβαιότητα που τον κάνει ικανό να στηρίζεται στον εαυτό του».
Carl Jung, Mysterium Coniunctionis
Ο σκοπός της καλλιέργειας του ανδρισμού
Βλέπεις λοιπόν πως όλα αυτά που είπαμε σε αυτά τα 3 μέρη έρχονται και δένουν σε κάτι αναπάντεχο. Κι αυτό είναι το εξής. Οτι ο μόνος σκοπός για την καλλιέργεια του ανδρισμού, είναι η ουσιαστική ένωση και η προστασία μτου ώριμου θηλυκού. Όχι γιατί είναι αδύναμη ή ανίκανη να προστατεύσει τον εαυτό της. Αλλά επειδή είναι σημαντική. Αυτό που ακούγεται παράδοξο όμως είναι οτι για να καταφέρουμε να έχουμε μια ουσιαστική σχέση με μια γυναίκα, θα πρέπει να μάθουμε να παλεύουμε να ξεφύγουμε απο τον ετεροκαθορισμό μας απο αυτή. Κι όσο παράξενο αν σου ακούγεται, θέλω να περάσεις λίγο χρόνο να το σκεφτείς βαθειά. Γιατί στην ουσία αυτό που αγγίζουμε με αυτό είναι η απόλυτη έννοια της αγάπης. Αλλά αυτό είναι ένα θέμα για κάποιο άλλο βίντεο.
Θέλω να τελειώσω αυτή τη σειρά για τον ανδρισμό με 2 πράγματα. Το ένα είναι μια κριτική ενάντια στη σύγχρονη ψυχολογία και το άλλο είναι μια κριτική στη διαστρεβλωμένη έννοιας της πολιτικής ορθότητας.
Βλέπουμε λοιπόν στην εποχή μας πολλούς ψυχολόγους να θέλουν να θεραπεύσουν την κατάθλιψη των ανδρών με τον ίδιο τρόπο που θεραπεύουν την κατάθλιψη των γυναικών. Δηλαδή βλέπουμε η θεραπεία συχνά να γίνεται με σκοπό ο άντρας να νιώθει οτι τον αγαπάνε και τον αποδέχονται. Και πάνω σε αυτό είναι η κριτική μου. Γιατί αυτό που πραγματικά αποζητά ο άντρας, δεν είναι να τον αποδέχονται χωρίς όρους, αυτό που αποζητά είναι να νιώσει ικανός και δυνατός. Δώσε στον άντρα έναν σκοπό και καλλιέργησε μέσα του την ικανότητα να τον πετύχει, και είναι διατεθημένος να φτάσει έρποντας μέχρι τα πέρατα της γης για να το καταφέρει. Είμαστε σχεδιασμένοι γι αυτό το σκοπό. Είμαστε σχεδιασμένοι να υπομένουμε όσα βάσανα μας βάζει η ζωή στο δρόμο μας, αλλά με μια προϋπόθεση, οτι σκοπός αυτός να είναι για την υπηρεσία των άλλων.
Το δεύτερο με το οποίο θα κλείσω, είναι λίγα λόγια για τη διαστρεβλωμένης έννοιας της πολιτικής ορθότητας που αρχίζει να καθιερώνεται ως φυσιολογική. Στο πρώτο βίντεο μίλησα για ψευτοφεμινισμό και έλαβα πολλά σχόλια γι αυτό. Η αλήθεια είναι οτι δεν διευκρίνισα τι εννοώ με τον όρο, οπότε ας το δούμε μαζί για λίγο.
Νομίζω ότι ο κάθε λογικά σκεπτόμενος άνθρωπος είναι υπέρ του φεμινισμού, με την έννοια της ίσης μεταχείρισης των δυο φύλων, των ίσων ευκαιριών και της πλήρους ισότητας. Φυσικά και είμαι υπέρ αυτού και νομίζω όποιος δεν είναι πρέπει να έχει πάρα πολύ βαθειά τραύματα.
Ψευτοφεμινοσμός, από την άλλη, είναι όταν οι αξίες του φεμινισμού μεταμορφώνονται σε ιδεολογικό όπλο. Κι αυτό είναι που βλέπουμε γύρω μας τώρα τελευταία με τη διαστρεβλωμένη έννοια της πολιτικής ορθότητας. Προσωπικά είμαι αντίθετος σε οποιαδήποτε ιδεολογία ειδικά αν τελειώνει σε -ισμό. Αυτό γιατί όλες οι ιδεολογίες μας γυρνούν πίσω σαν κοινωνία. Απο την πίστη στο σύνολο της κοινωνίας και του πολιτισμού, μας γυρνούν πίσω σε αυτό που πολλοί ψυχαναλυτές ονομάζουν “πίστη στη φυλή” στον τραϊμπαλισμό.
Γιατί αυτό είναι κακό? Πολύ απλά γιατί αναδεικνύει ως πιο σημαντική την ταυτότητα της ομάδας που πιστεύει στην ιδεολογία απο την ταυτότητα του ατόμου. Και πάλι μπορεί να μου πεις, και γιατί αυτό είναι κακό? Γιατί όταν επιτρέπεις σε μια ομάδα να καθορίζει την ταυτότητά σου, αυτό που στην ουσία κάνεις είναι να δίνεις όλο και μεγαλύτερο βάρος στην περσόνα της ψυχής σου. Κι όπως εξηγήσαμε στο βίντεο για την ψυχανάλυση του Γιούνγκ, η περσόνα είναι αυτό που θέλουμε να δείχνουμε προς τα έξω για να είμαστε αποδεκτοί, όχι αυτό που πραγματικά είμαστε. Κι όταν δίνουμε παραπάνω φωνή στην περσόνα, τότε καταπιέζουμε άλλα κομμάτια της ψυχής. Και τότε είναι που γεννιόνται οι παθολογικές συμπεριφορές. Κι απόδειξη αυτού είναι όλο αίμα που χύθηκε στον περασμένο αιώνα. Γιατί πολύ απλά, αυτό που γινόταν τότε, ήταν οτι η ταυτότητα της ομάδας ήταν πολύ πιο σημαντική απο την ταυτότητα του ατόμου. Κι όλοι αυτοί που χρησιμοποιούν τις αγνές αξίες του φεμινισμού ως ιδεολογικό όπλο με την πρόφαση της πολιτικής ορθότητας, προσπαθούν να κάνουν ακριβώς αυτό. Προσπαθούν να προβάλλουν την ταυτότητα μιας ομάδας ως πιο σημαντική απο την ταυτότητα ενός ατόμου. Και σε αυτή την προσπάθειά τους καταστρέφουν και τις όμορφες αξίες του φεμινισμού, αλλά και τις αξίες της υγιούς πολιτικής ορθότητας.
Το γενικότερο καλό φίλοι μου προκύπτει απο την ανάληψη της προσωπικής μας ευθύνης προς τον εαυτό μας και τους γύρω μας κι όχι από την πίστη μας σε οποιαδήποτε ιδεολογία. Κι ο σκοπός αυτών των τριών βίντεο γύρω απο τον ανδρισμό είναι αυτός ακριβώς. Να αναλαμβάνουμε την προσωπική μας ευθύνη ως ώριμοι άντρες αυτής της κοινωνίας, για το καλό των συνανθρώπων μας.