Γιατί Μας Κυβερνούν Ψυχοπαθείς?

Αυτό το βίντεο είναι αφιερωμένο σε όσους έχασαν τη ζωή τους απο τις πράξεις των ανεύθυνων, υπεύθυνων.

Είναι επίσης αφιερωμένο σε όσους χάνουν ένα καλύτερο μέλλον απο τις πράξεις των ψυχοπαθών της εξουσίας.

Υπάρχει ένα τρομερά μεγάλο «γιατί» στις σκέψεις μας. Ένα γιατί που απάντηση δε βρίσκει. Σε αυτό το βίντεο μπορεί να ακούσεις πράγματα που να μη σου αρέσουν, αλλά ακολούθησε για λίγο τη σκέψη μου, και γράψε μου απο κάτω τι πιστεύεις γι αυτά που θα πούμε σήμερα.

Η σκέψη μου για να απαντήσω ουσιαστικά σε αυτό το γιατί, με πάει πρώτα στην Αμερική.

Μια ομάδα ερευνητών ψυχολόγων ζήτησε από τους κορυφαίους βιογράφους όλων των προέδρων της Αμερικής, να τους βαθμολογήσουν με βάση μια κλίμακα για ψυχοπαθείς. Όταν το έκαναν βρήκαν οτι στην κορυφή ήταν ο Teddy Roosevelt. Δεύτερος σε σειρά ήταν ο Franklin Roosevelt, και μετά ο John Kennedy και ο Μπιλ Κλίντον. Οι πρόεδροι που ήταν πολύ χαμηλά στην κλίμακα για ψυχοπάθεια, ήταν άτομα όπως ο Τζίμι Κάρτερ, ο Τζέραλντ Φορντ, κι ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος. Θα ήθελα πολύ να είχαμε μια αντίστοιχη έρευνα και για τους Έλληνες πολιτικούς, αλλά δυστυχώς δεν έχουμε.

Αυτό όμως που έχουμε στον τομέα της ψυχολογίας, είναι μια ξεκάθαρη εικόνα για το τι είναι αυτό που οι άνθρωποι θεωρούν ικανή ηγεσία – ξέρουμε μέσα απο πάμπολλες έρευνες ψυχολογίας το πως οι άνθρωποι σκέφτονται για το πως να επιλέξουν το ποιον θα ακολουθήσουν – ξέρουμε δηλαδή πως λειτουργούν τα διάφορα συστήματα του εγκεφάλου μας που μας κάνουν να επιλέγουμε τους ανθρώπους που επιλέγουμε στην κορυφή της εξουσίας. Τείνουμε λοιπόν να διαλέγουμε και να ψηφίζουμε ανθρώπους με χαρακτηριστικά ψυχοπάθειας, γιατί αυτοί είναι οι άνθρωποι που πιστεύουμε ότι είναι ικανοί να μας οδηγήσουν. Στην πραγματικότητα, αυτοί που πιστεύουν οτι μπορούν να ηγηθούν, είναι συνήθως παθολογικοί ψεύτες κι έχουν χαρακτηριστικά ψυχοπάθειας.

Αν κοιτάξεις τους ανθρώπους στην κορυφή της εξουσίας, θα διαπιστώσεις οτι στην πραγματικότητα είπαν πολλά ψέματα. Αλλά πολλοί απο εμάς το δικαιολογούμε. Γιατί ναι μεν είπαν ψέματα, αλλά συχνά νιώθουμε οτι το έκαναν για να μας προστατέψουν. Και πολλοί απο εμάς για κάποιο λόγο δεν φαίνεται να ενοχλούμαστε απο την ψυχοπαθή συμπεριφορά τους όταν γίνεται για λογαριασμό μας. Είναι σα να έχεις ένα χρηματιστή και να θέλεις να πετύχει την καλύτερη προσφορά για σένα ώστε να βγάλεις λεφτά. Αν εξαπατήσουν κάποιον, θα εξαπατήσουν για το καλό σου. Για να σε κάνουν πιο πλούσιο. Αν θα πουν ψέματα, το κάνουν για να σε σώσουν.

Και έτσι, μπορεί πολλά από τα χαρακτηριστικά των ηγετών να μη μας αρέσουν, αλλά τους ψηφίζουμε ξανά και ξανά. Τι είναι αυτό το πράγμα λοιπόν που μας κάνει να βάζουμε ανεύθυνους ανθρώπους σε υπεύθυνες θέσεις? Δεν είναι οτι σκεφτόμαστε “α να ένας με χαρακτηριστικά ψυχοπαθή, ας τον ψηφίσω”, αλλά για κάποιο λόγο τείνουν να μας αρέσουν αυτά τα χαρακτηριστικά που συνδέονται έντονα με την ψυχοπάθεια.

Η Hannah Arendt, μια πολιτική φιλόσοφος και επιζήσασα του ολοκαυτώματος, όταν μίλησε για αυτό, δεν το ονόμασε ψυχοπάθεια, αλλά - ο τρόπος που το ανέλυσε είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι θα προσπαθήσουν να πάρουν μια μικρή θέση εξουσίας σε ένα οργανισμό που δεν τους πολυελέγχει, και μέσα απο αυτή τη θέση θα προσπαθήσουν να ανελιχθούν σιγά σιγά σε όλο και υψηλότερες θέσεις εξουσίας. Το αποκάλεσε το κλισέ του κακού. Τα άτομα με αυτές τις τάσεις μπορεί να μην είναι ψυχοπαθή, αλλά θα κάνουν πράγματα με χαρακτηριστικά ψυχοπαθή που μέσα σε έναν οργανισμό θα τους φέρουν αυτό που θέλουν. Οπότε στην ουσία βοήθούν στην εκτόξευση μιας γενικής ψυχοπάθεια, ας πούμε, στα συστήματα διακυβέρνησης μια χώρα. Οπότε δεν είναι οτι μιλάμε για κλινικά ψυχοπαθείς ανθρώπους συνήθως, αλλά για ανθρώπους που έχουν ορισμένα απο τα χαρακτηριστικά των ψυχοπαθών.

Χρησιμοποιούν δηλαδή τη χειραγώγηση και τον εκφοβισμό για να πάρουν αυτό που θέλουν. Είτε αυτό είναι σεξ, είτε χρήματα, είτε ψήφους, είτε το οτιδήποτε για να δημιουργήσουν έναν κόσμο που νιώθουν οτι τους ανήκει. Αλλά υπάρχει ένα είδος ψυχοπάθειας κατά το οποίο οι άνθρωποι που το έχουν δε θέλουν να πάρουν τίποτα. Δεν θέλουν σεξ, ούτε χρήματα, ούτε οτιδήποτε τέτοιο. Απλά θέλουν να δημιουργούν έναν κόσμο στον οποίο να φέρνουν κι άλλους ώστε να νιώθουν οτι έχουν τον έλεγχο. Τους αρέσει η ζωή τους, δε θέλουν να τη χαραμίσουν στη φυλακή, οπότε το μόνο που αναζητούν, είναι η εξουσία.

“Η εξουσία διαφθείρει. Η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα”.

Τα λέω απλοϊκά κι ο πραγματικός κόσμος είναι πολύ πιο περίπλοκος από αυτό. Αλλά σίγουρα είναι αλήθεια ότι η εξουσία διαφθείρει. Έχουμε πολλά στοιχεία ότι η εξουσία αλλάζει την ψυχολογία μας, αλλάζει τον εγκέφαλό μας, αλλά αυτό είναι μόνο ένα μικρό μέρος της ιστορίας. Το πιο ενδιαφέρον σημείο της ιστορίας είναι το πώς αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι μέσω των συστημάτων που έχουμε δημιουργήσει και πως αυτό ευθύνεται που καταλήγουμε πάντα με τους λάθος ανθρώπους σε υπεύθυνες θέσεις.

Αυτό δηλαδή που βλέπουμε, το οτι ανεύθυνοι άνθρωποι σε θέσεις εξουσίας κάνουν ανεύθυνα πράγματα, οφείλεται σε μια σειρά κακών συστημάτων που προσελκύουν και προωθούν τους λάθος ανθρώπους στην εξουσία. Αυτό που συμβαίνει λοιπόν είναι οτι οι άνθρωποι που είναι πεινασμένοι για εξουσία, είναι πολύ πιο πιθανό να αναζητήσουν την εξουσία εξαρχής. Και πολύ συχνά, εξ αιτίας κάποιων ψυχωτικών χαρακτηριστικών, είναι καλύτεροι στο να την αποκτήσουν. Αν έχεις παρατηρήσει, αυτό που κάνουμε τις περισσότερες φορές είναι να κατηγορούμε ή το άτομο ή να κατηγορούμε την παράταξη, ή την εξουσία και να λέμε ότι η εξουσία διαφθείρει. Φυσικά και υπάρχουν προσωπικές ευθύνες απο τον καθένα τους, αλλά αυτό δε μας βγάζει πουθενά. Γιατί όσο θα υπάρχουν κακά σχεδιασμένα συστήματα, αυτό που θα γίνεται θα είναι διαφορετικοί ανεύθυνοι να παίρνουν τις ίδιες θέσεις εξουσίας.

Η πιο έξυπνη λύση είναι να προσπαθήσουμε να σχεδιάσουμε συστήματα που προσελκύουν τους κατάλληλους ανθρώπους στην εξουσία, κι όχι τους πεινασμένους για εξουσία, ώστε να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα. Και αυτό είναι το έργο που μας περιμένει τον 21ο αιώνα, γιατί είναι ένα πρόβλημα που δεν έχουμε λύσει.

O Brian Klaas ένας πολιτικός επιστήμονας και αναπληρωτής καθηγητής πολιτικών επιστημών στο University College του Λονδίνου, έχει ειδίκευση στις εκλογές και την πολιτική βία. Έχει γυρίσει τον κόσμο κι έχει συναντήσει πολλούς πρώην αρχηγούς κρατών σε αυταρχικά καθεστώτα, ανθρώπους που είχαν κατηγορηθεί για εγκλήματα πολέμου. Ανθρώπους που έχουν κάνει αρκετά τρομακτικά πράγματα στους πολίτες για τους οποίους ήταν υπεύθυνοι. Στο βιβλίο του “Διαφθορά: Ποιος παίρνει την εξουσία και πώς αυτή μας αλλάζει”, μας λέει οτι αυτό που του έκανε εντύπωση ήταν ότι όταν επέστρεψε για να μιλήσει για αυτά που έμαθε απο αυτούς τους αυταρχικούς ηγέτες, πολλοί από τους ανθρώπους στους οποίους μιλούσε αναγνώρισαν πολλά απο τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των αυταρχικών ηγετών, στα αφεντικά τους ή στους αρχηγούς των συνδικάτων στα οποία ανήκαν οι γνωστοί του. Έτσι του γεννήθηκε η ιδέα να αναζητήσει με ψυχολόγους κι άλλους επιστήμονες, αν αυτά τα χαρακτηριστικά είναι καθολικά σε όσους αναζητούν και σε όσους έχουν την εξουσία.

“Ένα από τα προβλήματα με την εξουσία είναι ότι συχνά την έχουν άνθρωποι που έλκονται από αυτήν, όπως τα κουνούπια έλκονται απο το φως”.

- Brian Klaas

Μας περιγράφει λοιπόν ένα παράδειγμα στο βιβλίο του που εμένα προσωπικά μου θύμισε καταστάσεις που βλέπουμε και στην Ελλάδα. Μας περιγράφει λοιπόν μια μικρή κοινότητα στην Αριζόνα, όπου ο πρόεδρος της ομοσπονδίας ιδιοκτητών ακινήτων, ας τον πούμε Μάριο, ήταν κάποιος που ποθούσε την εξουσία. Δεν ήθελε να βοηθήσει ουσιαστικά την κοινότητα του, απλώς του άρεσε ο έλεγχος και η εξουσία. Αυτό που έκανε λοιπόν ήταν ότι άρχισε να εκκαθαρίζει απο την ομοσπονδία τους πολιτικούς του αντιπάλους του, και στη συνέχεια άρχισε να θεσπίζει πολύπλοκους γραφειοκρατικούς κανόνες. Για παράδειγμα, θα έπρεπε να έχεις υλικά για το σπίτι σου αγορασμένα απο συγκεκριμένους παραγωγούς, ή θα έπρεπε να έχεις κομμένα τα φυτά των εξωτερικών χώρων με τον σωστό τρόπο και αν δεν το έκανες αυτό, θα είχες πρόστιμο. Ως αποτέλεσμα, πολλοί από αυτούς τους ιδιοκτήτες ακινήτων άρχισαν να προσπαθούν να κάνουν εκλογές ώστε να τον ανατρέψουν από την εξουσία. Ο Μάριος λοιπόν άρχισε να τους στοχοποιεί και να τους ονομάζει εχθρούς του κοινού καλού.

Υπάρχει ένας όρος στην ψυχολογία που λέγεται self-selection bias. Στα ελληνικά θα μπορούσαμε να το πούμε τάση αυτοεπιλογής. Κι αυτός ο όρος αναφέρεται σε άτομα στα οποία έχουν την τάση να προωθούν τον εαυτό τους. Oι άνθρωποι λοιπόν που είναι πεινασμένοι για εξουσία, τείνουν να αυτοεπιλέγονται σε θέσεις εξουσίας περισσότερο από εμάς τους υπόλοιπους, κι έχει παρατηρηθεί οτι οι άνθρωποι που το κάνουν αυτό, έχουν χαρακτηριστικά ψυχοπάθειας. Κι έτσι έχουμε ως αποτέλεσμα αυτή την κατάληξη οπου στις θέσεις εξουσίας, όπου μόνο ορισμένοι τύποι ανθρώπων και συχνά οι λάθος τύποι ανθρώπων, προσπαθούν να φτάσουν, τελικά καταλλήγουν και φτάνουν για να κυβερνήσουν εμάς τους υπόλοιπους. Κι αυτή είναι αρχή που μπορεί να μας οδηγήσει σε λύση γιατί οι άνθρωποι που καταλήγουν στην εξουσία δεν αντιπροσωπεύουν πάντα εμάς τους υπόλοιπους. Μόλις το αποδεχτούμε αυτό, μόνο τότε μπορέσουμε να λύσουμε αυτό το πρόβλημα.

Μία από τις πιο άβολες ερωτήσεις που πρέπει να απαντήσουμε είναι μήπως φταίμε κι εμείς; (μαζί τα φάγαμε- Πάγκαλος)

Γιατί μας ελκύουν άτομα που προφανώς και δεν μας υπηρετούν? Γιατί το να μας υπηρετούν είναι ο σκοπός τους. Λέμε δημόσια υπηρεσία για παράδειγμα. Άρα γιατί μας ελκύουν προσωπικότητες που απλά θέλουν να φαίνονται ισχυροί αλλά το μόνο που κάνουν είναι να καταχράζονται την εξουσία? Κι αυτή η ερώτηση μας φέρνει αντιμέτωπους με έναν ψυχολογικό καθρέφτη μπροστά μας. Σαν σύνολο αλλά και τον κάθε ένα απο εμάς ξεχωριστά. Και η απάντηση έχει να κάνει εν μέρει με την εξελικτική ψυχολογία.

Σε περιόδους κρίσης στο πολύ μακρινό παρελθόν, αυτό που μας βοήθησε να επιβιώσουμε ήταν να στραφούμε προς έναν σωματικά δυνατό άνδρα. Κι αυτό γιατί οι προκλήσεις που αντιμετώπιζαν οι προϊστορικές κοινωνίες ήταν συχνά μια απειλή από μια αντιμαχόμενη φυλή ή κάτι στο οποίο η σωματική ικανότητα και η δύναμη είχαν μεγάλη σημασία. Όταν κοιτάς τη σύγχρονη κοινωνία όμως, αυτό δεν ισχύει πια. Έχουμε έναν πολύ μεγάλο αριθμό εξαιρετικών ηγετών που είναι γυναίκες και που δε μπορούν να σηκώσουν όσα κιλά σηκώνει ένας bodybuilder. Αυτό είναι ένα φαινόμενο που στην ψυχολογία ονομάζεται “εξελικτική αναντιστοιχία”.

Για να το πούμε πιο απλά, το σώμα και ο ψυχισμός που έχουμε τώρα, είναι αποτέλεσμα μιας διαδικασίας εκατοντάδων χιλιάδων χρόνων. Άρα το σώμα και ο ψυχισμός που έχουμε τώρα είναι αποτέλεσμα ερεθισμάτων του παρελθόντος. Με άλλα λόγια έχουμε σχεδιαστεί για ένα περιβάλλον που διαφέρει σημαντικά από το περιβάλλον στο οποίο τώρα ζούμε.

Αυτό μας κάνει να εξακολουθούμε να έχουμε ένα πεπαλαιωμένο πρότυπο συμπεριφοράς στον εγκέφαλό μας το οποίο δε μας επιτρέπει να προσαρμοστούμε εύκολα στα σημερινά δεδομένα.

Για παράδειγμα, αν φτιάξεις ένα υποθετικό σενάριο λιμού, ή πολέμου, ή κάποιας καταστροφής, και ζητήσεις από τους ανθρώπους να επιλέξουν έναν ηγέτη, τότε αυτό που τείνουν να κάνουν είναι να στρέφονται προς τον σωματικά ισχυρότερο άνδρα. Αυτές είναι μελέτες της εξελικτικής ψυχολογίας που έχουν επαληθευτεί πάμπολλες φορές τα τελευταία 40 χρόνια, και οι σύγχρονοι ηγέτες το γνωρίζουν καλά αυτό. Ένα απλό παράδειγμα του πως χρησιμοποιούν αυτή τη γνώση, είναι μαλλιά παρατηρήσεις τις αφίσες που σχεδιάζουν προεκλογικά. Δείχνοντας τους δυνατούς, αποφασισμένους κι έτοιμους να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε απειλή.

Ας δούμε ένα ακραίο παράδειγμα, τον Βλαντιμίρ Πούτιν που τον έχουμε δει να ποζάρει χωρίς πουκάμισο, να προπονείται στο τζούντο, η ακόμα και να καβαλάει άλογα γυμνός απο τη μέση και πάνω. Η τον Κιμ Γιονγκ Ουν, που συχνά κατασκευάζει κρίσεις για να δείξει ότι μόνο εκείνος μπορεί να τις φτιάξει.

Αυτά είναι μερικά ακραία παραδείγματα που έχουμε δει σε αυταρχικά καθεστώτα, αλλά οι σύγχρονοι ηγέτες έχουν κι έμμεσους τρόπους να δημιουργούν μικρο-κρίσεις. Πάρε για παράδειγμα ειρηνικές πορείες που μέσα τους παρεισφρέουν άτομα του παρακράτους για να δημιουργήσουν επεισόδια ώστε οι διοργανωτές της πορείας να χάσουν το σεβασμό στα μάτια του κοινού και να μας κάνουν να στραφούμε σε αυτούς τους ισχυρούς για να μας “προστατεύουν”.

Αυτό που νομίζω ότι πρέπει να αποδεχτούμε είναι ότι κάποιες από αυτές τις προκαταλήψεις κρύβονται βαθειά μέσα στο κεφάλι μας. Είναι το προϊόν δεκάδων χιλιάδων ετών εξέλιξης. Αλλά δεν είναι καλές για εμάς. Όμως μόνο αν αποδεχτούμε και αναγνωρίσουμε αυτό το γεγονός, μπορούμε να αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε αυτή την εξελικτική αναντιστοιχία, και εν συνεχεία να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα των ανεύθυνων σε θέσεις εξουσίας. Οπότε εάν θέλουμε πραγματικά να βρούμε λύση αυτού του προβλήματος, τότε πρέπει να σκεφτούμε πολύ προσεκτικά τα συστήματα εξουσίας που έχουμε σχεδιάσει.

Εάν δουλεύεις σε ένα αστυνομικό τμήμα και βλέπεις γύρω σου διεφθαρμένους συναδέλφους, ή εάν δουλεύεις σε μια δημόσια υπηρεσία και βλέπεις τη γραφειοκρατία και τη διαφθορά συνέχεια γύρω σου, το να βλέπεις τους άλλους να παραβιάζουν τους κανόνες χωρίς να έχουν επιπτώσεις, τότε αυτό δημιουργεί μέσα σου αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουν απευαισθητοποίηση. Δηλαδή συνηθίζεις τόσο πολύ το λάθος, που καταλήγει να σου φαίνεται σωστό. Με άλλα λόγια, η κατάχρηση των κανόνων που μπορούν να φέρουν ευημερία σε μια κοινωνία, φαίνεται να είναι φυσιολογική.

Άρα βλέπεις οτι το σύστημα είναι αυτός ο βασικός παράγοντας που διαμεσολαβεί για την εκλογή, ή την τοποθέτηση, ανεύθυνων ατόμων σε υπεύθυνες θέσεις. Το να φωνάζεις για να αλλάξεις έναν κακό ηγέτη που επιλέγεται μέσα απο ένα κακό σύστημα, σίγουρα και θα φέρει μια προσωρινή ανακούφιση, αλλά δε θα φέρει την αλλαγή. Η αλλαγή είναι κάτι που μπορούμε να πετύχουμε μόνο με μικρά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Απο που ξεκινάμε λοιπόν? Για να βρούμε το πρώτο μικρό βήμα, θα πρέπει να ανακαλύψουμε ένα μικρό μέρος του προβλήματος και να ξεκινήσουμε απο εκεί. Για παράδειγμα το ότι δεν έχουμε ένα σωστό σύστημα για να αξιολογούμε τις επιλογές που έχουμε σχετικά με το ποιον θα προσλάβουμε ή πώς θα προσλάβουμε κάποιον ή πώς θα προωθήσουμε κάποιον σε κάποια άλλη θέση. Αυτή είναι η αρχή.

Και πως το κάνουμε αυτό? Πολύ απλά, με το να φανταστείς το ποιος είναι ο χειρότερος άνθρωπος στον κόσμο προσπαθεί να πάρει αυτή τη δουλειά. Αν έχεις μια ξεκάθαρη εικόνα για το ποιος είναι ο χειρότερος άνθρωπος στον κόσμο που είναι υποψήφιος για το πολιτικό αξίωμα που καλείσαι να ψηφίσεις για παράδειγμα, ή ποιος είναι ο χειρότερος άνθρωπος που θα μπορούσες να έχεις για αστυνόμο, ή για εφοριακό, ή για σταθμάρχη. Μόνο τότε μπορείς να σχεδιάσεις ένα σύστημα με τις απαραίτητες διαδικασίες ελέγχου ώστε να εξαλείψεις όλους τους ανεύθυνους απο αυτές τις υπεύθυνες θέσεις. Οπότε σχεδιάζεις ένα σύστημα με αυτή την ιδέα στο μυαλό σου. Στη συνέχεια, έχεις διαδικασίες ελέγχου για να προσπαθήσεις να εξαλείψεις όσα λάθη έκανες κατα την επιλογή, γιατί λάθη πάντα θα γίνονται. Έχεις ελέγχους και επίβλεψη για να μπορείς να εξαλείψεις ουσιαστικά από αυτές τις θέσεις εξουσίας, όσους ανεύθυνους έχουν καταφέρει να φτάσουν τόσο μακριά. Και μετά, όσον αφορά την προαγωγή και τις κορυφαίες θέσεις εξουσίας, εκεί ο έλεγχος πρέπει να είναι ο πιο ισχυρός γιατί αυτοί είναι οι άνθρωποι που κάνουν τη μεγαλύτερη ζημιά.

Σκάνδαλα όπως το σκάνδαλο Κοσκωτά, το Ελληνικό χρηματιστηριακό κραχ του 99, τα μεταλλεία Κασάνδρας το 2003, το σκάνδαλο στημένων αγώνων 2011, ****η λίστα Λαγκάρντ, οι τηλεφωνικές υποκλοπές, το σκάνδαλο Siemens, το σκάνδαλο Novartis, αυτό της Μονής Βατοπεδίου, Qatargate, oι «γαλάζιοι» κουμπάροι, τα περίφημα δομημένα ομόλογα, τα αποκαλούμενα επισφαλή δάνεια του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, το σκάνδαλο του εκσυγχρονισμού των συστημάτων του ΟΣΕ, και τόσα άλλα. Τι σου δείχνουν όλα αυτά?

Σου δείχνουν οτι πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι πεινασμένοι για εξουσία και πάντα θα εμφανίζονται και θα προσπαθούν να πάρουν την εξουσία για δικό τους ώφελος. Κι εκεί είναι που ο σχεδιασμός ενός συστήματος είναι κρίσιμος. Και νομίζω ότι δεν το έχουμε σκεφτεί καθόλου προσεκτικά αυτό. Κι αυτό είναι που πρέπει να μας προβληματίζει. Γιατί τυφλωνόμαστε απο την ανάγκη να βρούμε έναν ηγέτη να μας λύσει όλα τα προβλήματά μας χωρίς εμείς να πρέπει να κάνουμε κάτι.

Θέλουμε την εύκολη λύση, μεταφέρουμε την προσωπική μας ευθύνη σε κάποιον άλλο, κι όταν αυτός ο άλλος φαίνεται λίγος ή καταχράζεται την εξουσία, τότε απλά θέλουμε να τον αντικαταστήσουμε με τον επόμενο. Με άλλα λόγια αναζητούμε ένα χάπι που θα μας φέρει την ευτυχία και την ολοκλήρωση κι αποφεύγουμε να αναλάβουμε την προσωπική μας ευθύνη απέναντι στους εαυτούς μας, κι απέναντι στους συνανθρώπους μας, που οτιδήποτε κι αν ακολουθούν πολιτικά, δεν παύουν να είναι αυτοί για τους οποίους είμαστε υπεύθυνοι, αλλά και σε αυτούς στους οποίος πρέπει να στηριζόμαστε.

Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουμε ενεργά αυτούς τους ανθρώπους που διψούν για εξουσία και για θέσεις υπευθυνότητας, είναι να σχεδιάσουμε συστήματα με έναν έξυπνο τρόπο. Μόνο έτσι μπορούμε να ελέγξουμε και να ανατρέψουμε τους ανεύθυνους αυτού του κόσμου.

Και θα τελειώσω με μια κριτική. Αν κι αυτό το βίντεο πολιτικό χαρακτήρα, τα βίντεο τα οποία κάνω γενικά είναι γύρω απο την ψυχολογία και το πως μπορούμε να χρησιμοποιούμε εργαλεία της ψυχολογίας για να σχεδιάσουμε μια καλή ζωή αναλαμβάνοντας την προσωπική μας ευθύνη.

Και πιστεύω σε βάθος οτι η ψυχολογία, όπως και κάθε άλλη επιστήμη, πρέπει να έχει ως στόχο την καλυτέρευση του ατόμου πρώτα απ όλα αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας.

Θλίβομαι λοιπόν όταν βλέπω μέρος της ακαδημίας αυτής χώρας να πέφτει σε πολιτικές και ιδεολογικές παγίδες και να χάνει τον αστέρα που πρέπει να την καθοδηγεί. Θλίβομαι να βλέπω τα επιστημονικά μυαλά που έχουμε σε αυτή τη χώρα, και που αυτά είναι τα μυαλά που μπορούν να σχεδιάσουν τα συστήματα για τα οποία μιλήσαμε σήμερα, να συνθλίβονται κάτω απο ιδεολογίες και μικροπολιτικές. Φαντάσου τους ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, πολιτικούς επιστήμονες που είναι ενεργά μέσα στην ακαδημία της χώρας και που έχουν αξίωματα, να μάζευαν την απίστευτη γνώση κι εμπειρία που έχουν, για να λύσουν αυτό το πρόβλημα. Αυτή είναι μια τεράστια προσωπική ευθύνη.

Κι όλα ξεκινούν απο μια απλή ερώτηση και που πρέπει να την έχεις συνέχεια στο μυαλό σου. Τι είναι αυτό που με κάνει να κάνω, αυτά που κάνω?

Είμαι ο Δημήτρης, και μοιράζομαι μαζί σου εργαλεία και ιδέες για να σχεδιάσεις μια καλή ζωή.

Εδώ θα βρεις τις παραπομπές απο τις μελέτες που αναφέρω:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23815455/#:~:text=Power dynamics are a ubiquitous,by the human mirror system.

https://psycnet.apa.org/record/2013-23517-001

https://www.researchgate.net/publication/244479763_Power_Changes_How_the_Brain_Responds_to_Others

https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2017/07/power-causes-brain-damage/528711/