Πως Οι Σκέψεις Σου Σε Αρρωσταίνουν Κι Επιδρούν Στην Ψυχολογία Σου

Πριν από λίγα χρόνια, πέρασα μια πραγματικά αγχωτική περίοδο. Προσπαθούσα να ανταπεξέλθω σε μια απαιτητική δουλειά, να διατηρήσω ισορροπία στις σχέσεις μου, αντιμετωπίζοντας παράλληλα την τρέλα της καθημερινοτητας. Εξωτερικά, φαινόμουν καλά - χαμογελούσα, περνούσα τις μέρες μου λέγοντας σε όλους ότι είμαι εντάξει. Αλλά μέσα μου, ήμουν ένα χάος. Το μυαλό μου έτρεχε συνεχώς και με κυρίευαν οι αρνητικές σκέψεις. Ένιωθα ότι ζούσα μια διπλή ζωή: αυτή που έδειχνα στον κόσμο και αυτή που ζούσα μέσα στο μυαλό μου.

Δεν πέρασε πολύς καιρός πριν αρχίσω να παρατηρώ τα πρώτα σωματικά συμπτώματα. Τα επίπεδα της ενέργειάς μου έπεσαν κατακόρυφα, άρχισα να έχω σοβαρά στομαχικά προβλήματα, αλλά και αυπνίες. Άρχισα να εμφανίζω διάφορους πόνους χωρίς προφανή λόγο. Παρόλο που ήταν μια δύσκολη περίοδος, μου έδωσε ένα μάθημα που έχει μείνει μαζί μου έκτοτε.

Μήπως οι σκέψεις μου με αρρωσταίνουν;

Είναι μια ερώτηση που προβληματίζει την ανθρωπότητα εδώ και δεκαετίες. Μπορεί άραγε αυτό που λέμε και σκεφτόμαστε να επηρεάσει όντως την υγεία μας;

Ο Μπόρις Παστερνάκ στο βιβλίο του "Δόκτωρ Ζιβάγκο" επισήμανε ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος όταν ζούμε την ζωή μας λέγοντας συνεχώς αλλά από αυτά που πραγματικά  νιώθουμε. Μια ζωή όπου προσποιούμαστε ότι μας αρέσουν πράγματα που απεχθανόμαστε και γιορτάζουμε οτιδήποτε μας φέρνει τελικά δυστυχία. Πίστευε ότι αυτές οι σκέψεις δεν μένουν απλώς στο μυαλό μας. Αυτές οι σκέψεις επηρεάζουν και το σώμα μας. Κι αυτό γιατί το νευρικό μας σύστημα δεν είναι κάποια αφηρημένη έννοια· είναι ένα πραγματικό μέρος του εαυτού μας. Είναι κάτι που δεν μπορεί να κακοποιείται αέναα χωρίς να υπάρξουν συνέπειες.

Είτε πρόκειται για κάτι μικρό όπως ένα κρυολόγημα, είτε για κάτι πιο σοβαρό όπως ο καρκίνος ή οι χρόνιες καρδιοπάθειες – η κακή υγεία μπορεί να οδηγήσει στην δυστυχία. 

Η Κάντας Περτ, στο μπεστ σέλερ «Molecules of Emotion» (Τα μόρια των συναισθημάτων), μας λέει πως η ψυχική μας υγεία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την φυσική μας κατάσταση. Είναι σαν τα συναισθήματα και οι σκέψεις μας να είναι ένα με την φυσική μας ευεξία, κι έτσι μπορούν να επηρεάζουν το πώς αισθανόμαστε σωματικά.

Σε αυτό το επεισόδιο, θα συζητήσουμε πώς η νοοτροπία μας και ο τρόπος που διαχειριζόμαστε τα πράγματα μπορούν είτε να μας αρρωστήσουν, είτε να μας βοηθήσουν να αναρρώσουμε. Σήμερα, θα δούμε πώς οι αρνητικές σκέψεις, τα καταπιεσμένα συναισθήματα, το καθημερινό άγχος και τα τραύματα μπορούν να οδηγήσουν σε ασθένειες.

Θα συζητήσουμε πώς τα τραύματα από το παρελθόν σου μπορεί να επηρεάζουν ακόμα και σήμερα την υγεία σου. Θα εξετάσουμε το φαινόμενο nocebo, το σκοτεινό δίδυμο του placebo, και θα μιλήσουμε επίσης για τον όρο "Medical hexing” (κατάρα της ιατρικής), ή αλλιώς το πως οι δυσοίωνες ιατρικές διαγνώσεις μπορούν πραγματικά να επηρεάσουν την υγεία των ασθενών.

Σε αυτό το επεισόδιο επίσης, θα προσπαθήσουμε να βρούμε απάντηση σε μια ενδιαφέρουσα ερώτηση: Μπορούν οι θετικές σκέψεις να μας οδηγήσουν στο να ζήσουμε περισσότερο;

Και θα απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση με βάση μας έρευνες και ευρήματα ψυχιάτρων, ψυχολόγων, ακόμα και συγγραφέων όπως ο Μπόρις Παστερνάκ.

Ας μπούμε τώρα κατευθείαν στο θέμα. Είμαι σίγουρος ότι έχεις ήδη ακούσει για τη στενή σχέση νου και σώματος. Σκέψου τα σαν δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο Καρλ Γιουνγκ έχει μίλησε γι' αυτό, τη σχέση δηλαδή μεταξύ των δύο. Επισήμανε πόσο στενά συνδέονται τα φυσικά και τα ψυχικά χαρακτηριστικά μας. Έφτασε στο σημείο να πει ότι μπορείς να μάθεις πολλά για το μυαλό κάποιου από το σώμα του, και το αντίστροφο.

Αλλά μήπως το μυαλό και το σώμα μας είναι συνδεδεμένα με τρόπους που δεν συνειδητοποιούμε πάντα;

Τι εννοώ με αυτο. Οι περισσότεροι από εμάς καταλαβαίνουμε ότι το πώς αισθανόμαστε ψυχικά μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο στη φυσική μας κατάσταση. Όλοι μας ξέρουμε ότι το άγχος μπορεί να εξασθενήσει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και να μας κάνει πιο ευάλωτους στις ασθένειες.

Κι οσο για το χρόνιο άγχος; Αυτό μπορεί να διαταράξει το στομάχι μας και να αποδιοργανώσει τη φυσιολογική του λειτουργία. Προσωπικά, έχω προβλήματα με το στομάχι μου από το 2013. Και αυτό οφείλεται σε μια πραγματικά αγχωτική περίοδο, και ακόμα και τώρα, 11 χρόνια μετά, νιώθω τις επιπτώσεις αυτού του χρόνιου άγχους.

Είναι προφανές ότι το μυαλό και το σώμα μας είναι στενά συνδεδεμένα. Αλλά, παραδόξως, η κλασσική ιατρική δεν δίνει πάντα την απαιτούμενη προσοχή σε αυτή τη σύνδεση.

Σκέψου την τελευταία φορά που πήγες στον γιατρό επειδή ήσουν άρρωστος/η. Σε ρώτησε για την ψυχική σου κατάσταση; Ή ξεκίνησε κατευθείαν την εξέταση;

Οι γιατροί συχνά δεν λαμβάνουν υπόψιν τους το πόσο η ψυχική υγεία ή οι σκέψεις κάποιου μπορεί να συμβάλλουν στην ασθένειά του. Αυτή η παράβλεψη σημαίνει ότι ενώ θα μπορούσαμε να προλάβουμε ή ακόμα και να θεραπεύσουμε διάφορα προβλήματα υγείας πολύ πιο αποτελεσματικά, απλά αφήνουμε την ευκαιρία να ξεφύγει.

Ίσως έχεις δει βιντεάκια του Gabor Maté στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είναι ένας γιατρός που έχει ασχοληθεί πολύ με τη σχέση σώματος και νου, κι έχει υπάρξει και δάσκαλός μου επίσης. Πιστεύει ακράδαντα ότι τα τραύματα μπορουν να σε αρρωστήσουν. Στο βιβλίο του, "The Myth of Normal" (Ο μύθος του φυσιολογικού), εξηγεί πως η θεωρία της στενής σχέσης του νου και του σώματος δεν είναι καθόλου καινούργια. Αυτό που είναι καινούργιο είναι ότι ορισμένοι γιατροί υποστηρίζουν ότι μπορούν να διαχωριστούν. Είναι σαν να τους διαφεύγει η ευρύτερη εικόνα του πώς όλα αυτά τελικά συνδέονται.

Αν ταξιδέψουμε πίσω στην αρχαία Ελλάδα για παράδειγμα, ο Ιπποκράτης, ο θεμελιωτής της ορθολογικής ιατρικής, και θα έλεγα της ιατρικής του νου και του σώματος, έγραψε ότι " η φύση είναι η θεραπεία της νόσου." Και είμαι σίγουρος ότι έχεις ακούσει το πασίγνωστο ρητό "νους υγιής εν σώματι υγιεί". Αυτό ήταν το κύριο επιχείρημα ολόκληρης της Ιπποκρατικής φιλοσοφίας.

Τώρα, ας επιστρέψουμε στο σήμερα, και αν το σκεφτείς, είναι ενδιαφέρον πόση προσοχή δίνει η σύγχρονη ιατρική στη μελέτη των βιολογικών και χημικών παραγόντων πίσω από τις ασθένειες. Επενδύουν αμέτρητο χρόνο και πόρους σε αυτό. Υπάρχει όμως άλλη μια προσέγγιση που κερδίζει έδαφος. Η οποία βασίζεται στο πως οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας μπορούν πραγματικά να συμβάλλουν στο να αρρωσταίνουμε. Ή αν είμαστε ήδη άρρωστοι, στο πώς οι σκέψεις μας μπορούν να μας κρατήσουν άρρωστους.

Έχεις ακούσει για το φαινόμενο nocebo;

Λοιπόν, είναι κάτι σαν το σκοτεινό δίδυμο του placebo το οποίο είμαι σίγουρος ότι έχεις ακουστά.

To placebo, όπως ξέρεις, είναι ένα εικονικό φάρμακο που μπορεί μερικές φορές να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται καλύτερα μόνο και μόνο επειδή νομίζουν ότι είναι πραγματικό φάρμακο.

Λοιπόν, το φαινόμενο nocebo λειτουργεί με τον αντίθετο τρόπο. Αν περιμένεις κάτι κακό να συμβεί στην υγεία σου, μερικές φορές απλά συμβαίνει. Κι αυτό μας δείχνει πως είναι πραγματικά συναρπαστικό το πώς οι πεποιθήσεις και οι προσδοκίες μας μπορούν να επηρεάσουν τη φυσική μας ευεξία.

Η Lissa Rankin, μια γιατρός και ειδικός στην ιατρική του νου και του σώματος, το εξηγεί στο βιβλίο της "Mind Over Medicine", λέγοντας: "Όσο περισσότερο εστιάζετε σε όλους τους τρόπους που το σώμα σας μπορεί να δυσλειτουργήσει, τόσο πιο πιθανό είναι να αισθανθείτε πραγματικά αυτά τα συμπτώματα. Το φαινόμενο nocebo μας θυμίζει πόση επιρροή μπορεί να έχει το μυαλό μας στην εξέλιξη της υγείας μας."

Παρόμοιο με το φαινόμενο nocebo είναι κι ο 'θάνατος από βουντού'. Είναι μια αρχαία έννοια σε κουλτούρες όπου οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι κατάρες και τα ξόρκια έχουν δύναμη πάνω τους. Σκέψου για παράδειγμα μια σεβαστή οντότητα όπως ένας σαμάνος να βάζει κατάρα σε κάποιον. Ο φόβος και το άγχος που αισθάνεται το άτομο μπορεί εύκολα να οδηγήσει στο θάνατό του.

Άκου μια ιστορία από τους ιθαγενείς πληθυσμούς της Αυστραλίας που το απεικονίζει πολύ καλά όλο αυτό. Στην Αυστραλία λοιπόν, ένας γιατρός, ο Herbert Basedow είχε έναν πολύ ενδιαφέροντα ασθενή. Αυτός ο άνδρας πίστευε πραγματικά ότι τον είχαν καταραστεί με ένα μαγικό κόκκαλο. Ο Herbert, ώντας επιστήμονας, ήθελε να το εξερευνήσει αυτό. Και κατάλαβε ότι μόνο η θέα του κόκκαλου έκανε τον ασθενή του να γίνεται λευκός και να αισθάνεται άρρωστος. Η έκφραση στο πρόσωπό του ήταν καθαρός τρόμος. Το κόκκαλο τον έκανε άρρωστο. Αρνούνταν να φάει ή να συμμετάσχει σε οποιεσδήποτε δραστηριότητες της φυλής του. Ο Herbert ήξερε ότι μόνο  ένας άλλος σαμάνος θα μπορούσε να άρει την κατάρα, αλλιώς ο ασθενής του θα εξασθενούσε και θα πέθαινε.

Ο Henri Ellenberger, ένας Καναδός ψυχίατρος, έγραψε επίσης γι' αυτό στο βιβλίο του "The Discovery of the Unconscious". Έδειξε πόσο βαθιά μπορούν οι πεποιθήσεις και τα συναισθήματά μας να επηρεάσουν τη φυσική μας υγεία, σε σημείο ζωής και θανάτου. Κι αυτό είναι μια ισχυρή υπενθύμιση της επιρροής του μυαλού στο σώμα.

Φυσικά, δεν βλέπουμε πολλούς θανάτους από βουντού στον σύγχρονο δυτικό κόσμο. Αλλά υπάρχει μια παρόμοια ιδέα που ο Andrew Weil, ένας γιατρός και μεγάλος υποστηρικτής της ολιστικής ιατρικής, αποκαλεί "ιατρική κατάρα". Το συζητάει στο βιβλίο του "Spontaneous Healing". Σκέψου όταν κάποιος διαγιγνώσκεται με μια σοβαρή ασθένεια και του δίνεται μια ζοφερή πρόγνωση. Είναι σαν να του λένε ότι έχει πολύ λίγο χρόνο ζωής. Και παραδόξως, πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους καταλήγουν να πεθαίνουν ακριβώς την ώρα που τους έχουν πει οτι θα πεθάνουν.

Δεν είναι απλά ότι η ασθένεια παίρνει την φυσική της πορεία. Είναι το πόσο ισχυρό μπορεί να γίνει το μυαλό μας και πόσο έντονα μπορεί τελικά να επηρεάσει καταστάσεις ζωής και θανάτου. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι άνθρωποι διαγιγνώσκονται λανθασμένα ως ανίατα άρρωστοι. Ωστόσο, και πάλι πέθαινουν μέσα στο χρονικό πλαίσιο που τους είπαν. Όπως επισημαίνει η Lissa Rankin, ακόμη και οι νεκροψίες μερικές φορές δεν μπορούν να εξηγήσουν γιατί πέθαναν τόσο σύντομα μετά την πρόγνωση. 

Αυτό το φαινόμενο τονίζει πραγματικά πόσο ισχυρή είναι η επιρροή του μυαλού στην κατάσταση της υγείας μας. Ακόμα και σε περιπτώσεις όπου θα σκεφτόμασταν ότι η ιατρική θα είχε τον τελικό λόγο.

Είναι ενδιαφέρον επίσης το πως οι χειρουργοί έχουν αυτό το ένστικτο για το πόσο πολύ οι σκέψεις και οι προσδοκίες μας μπορούν να επηρεάσουν το αν θα ζήσουμε ή θα πεθάνουμε. Ένας από αυτούς είναι ο Herbert Benson, ένας καρδιολόγος, ο οποίος μίλησε γι' αυτό σε μια συνέντευξη στην Washington Post. Ανέφερε πώς οι χειρουργοί μπορούν να πουν πότε ένας ασθενής είναι απόλυτα πεπεισμένος ότι θα πεθάνει. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι μελέτες έχουν δείξει ότι σχεδόν όλοι όσοι το πιστεύουν βαθιά καταλήγουν στον θάνατο.

Είναι σαν οι πεποιθήσεις και τα συναισθήματά μας να έχουν βαθιά επίδραση στη φυσική μας κατάσταση. Μερικές φορές επηρεάζοντας ακόμη και το αποτέλεσμαιατρικών επεμβάσεων. Αυτό πραγματικά μας δείχνει το πόσο η ψυχική μας κατάσταση μπορεί να επηρεάσει τις ασθένειες και την ανάρρωση μας.

Ο Dr. Gabor Maté ήταν δάσκαλός μου. Σε πολλά από τα σεμινάρια που κάναμε, πάντα επισήμαινε πόσο το χρόνιο άγχος, οι ανθυγιεινοί τρόποι διαχείρισης των συναισθημάτων και τα παλαιά τραύματα μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο για παθήσεις όπως ο καρκίνος, οι καρδιοπάθειες, ακόμη και για τα αυτοάνοσα. Μπορείς να διαβάσεις περισσότερα γι' αυτό το θέμα στο βιβλίο του "The Myth of Normal". Θα αφήσω έναν σύνδεσμο για το βιβλίο στην περιγραφή παρακάτω.

Ο Gabor επισημαίνει ότι το άγχος έρχεται σε δύο κύριες μορφές. Υπάρχει η άμεση αντίδραση που αισθανόμαστε όταν αντιμετωπίζουμε μια απειλή, που είναι φυσιολογική και απαραίτητη για την επιβίωσή μας. Αλλά όταν το άγχος γίνεται χρόνιο—όταν είναι συνεχές και δεν μπορούμε να βρούμε ανακούφιση από αυτό—τότε αρχίζει να έχει σοβαρό αντίκτυπο τόσο στη φυσική όσο και στην ψυχική μας ευημερία.

Φυσικά, το άγχος είναι δύσκολο να αποφευχθεί. Ειδικά σήμερα όπου το να κάνουμεπάρα πολλά είναι ο κανόνας. Αλλά το χρόνιο άγχος σημαίνει ότι θα παραμείνει για κάποιο χρονικό διάστημα. Σε αυτή την περίπτωση, δεν έχουμε να διαχειριστούμε μόνο το τι μας συμβαίνει, αλλά και το πώς να διαχειριστουμε αυτές τις προκλήσεις. Παρεμπιπτόντως, πριν λίγο καιρό έκανα ένα βίντεο για το πως να καταπολεμήσεις το αγχος με 2 απλά βήματα. Αν δεν το έχεις δει θα βαλω το λινκ εδω πάνω και στα σχόλια απο κάτω, κι ελπίζω να σε βοηθήσει. 

Ο Gabor λοιπόν, μιλάει για το το χρόνιο άγχος στο έργο του, επισημαίνοντας πως δεν προκαλείται μόνο από εξωτερικούς παράγοντες. Αλλά επηρεάζετε και από τον χαρακτήρα και τη νοοτροπία μας. Παράγοντες όπως το θάρρος, η ανθεκτικότητα, η αναζήτηση της σοφίας και η ανάπτυξη συνηθειών που προάγουν τη χαλάρωση μπορούν πραγματικά να μας βοηθήσουν στο να μην κολλήσουμε σε αυτόν τον κύκλο του χρόνιου άγχους.

Από την άλλη, αν δεν υιοθετήσουμε αυτές τις ιδιότητες και υγιή συνήθειες στην καθημερινότητα μας, διακινδυνεύουμε να είμαστε συνεχώς αγχωμένοι. Και αυτό είναι πρόβλημα γιατί το χρόνιο άγχος θέτει τη βάση για μια ολόκληρη σειρά από θέματα υγείας. Στο βιβλίο του, ο Maté αναλύει λεπτομερώς το πώς το παρατεταμένο άγχος διαταράσσει τις ορμόνες μας, οδηγώντας σε ακόμη μεγαλύτερο άγχος, κατάθλιψη και ένα αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε φλεγμονές, καρδιοπάθειες, διαβήτη, και η λίστα συνεχίζεται. Επηρεάζει τα πάντα, από τα οστά μέχρι τον εγκέφαλο μας, και αυξάνει ακόμη και τον κίνδυνο σοβαρών παθήσεων όπως οι καρδιακές προσβολές και τα εγκεφαλικά.

Άρα, αυτό που πρέπει να θυμάσαι από όλα αυτά είναι πόσο κρίσιμο είναι όχι μόνο να διαχειριζόμαστε το άγχος, αλλά και να δημιουργούμε υγιείς συνήθειες που βοηθούν στη συνολικήευημερία του πνεύματος αλλά και του σώματός μας.

Και τώρα η ερώτηση γίνεται, ωραία, πώς μπορώ να δημιουργήσω αυτές τις συνήθειες; Ένας υγιής τρόπος να διαχειριζόμαστε τα αρνητικά μας συναισθήματα είναι να αφήσουμε τον εαυτό μας να τα αισθανθεί. Στη συνέχεια, να επεξεργαστούμε τι συμβαίνει. Και τελικά να καταλάβουμε ποιες αλλαγές πρέπει να κάνουμε στη ζωή μας για να προχωρήσουμε μπροστά. Από την άλλη πλευρά, αν καταπιέσουμε ή αγνοήσουμε αυτά τα συναισθήματα και δεν αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα που συνήθως κρύβουμε κάτω απ το χαλί, τότε τα πράγματα μπορεί να πάνε πολύ στραβά. Γιατί αν αυτά τα συναισθήματα μείνουν μέσα μας χωρίς να τα επεξεργαστούμε, τότε μεταμορφώνονται σε χρόνια προβλήματα υγείας.

Πολλές μελέτες δείχνουν πώς αυτή η καταπίεση των συναισθημάτων, όπως ο θυμός, μπορεί να συνδεθεί με παθήσεις όπως ο καρκίνος του μαστού. Ή πάρε για παράδειγμα τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Όταν κάποιος συνεχώς βάζει τους άλλους πρώτους και καταπνίγει τον θυμό του, διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο για ρευματοειδή αρθρίτιδα. Θα αφήσω μερικούς συνδέσμους στην περιγραφή παρακάτω αν θέλεις να μάθεις περισσότερα για κάποιες από αυτές τις μελέτες.

Το τραύμα είναι ένας άλλος μεγάλος παράγοντας εδώ. Ο Maté εξηγεί πώς τα τραυματικά γεγονότα μπορούν να προκαλέσουνεσωτερικές αλλαγές οι οποίες οδηγούν σε χρόνιο ψυχικό πόνο. Αυτό θα μπορούσε να είναι φόβος, ντροπή ή κατάθλιψη. Όλα αυτά καταστρέφουν το σώμα μας.

Για παράδειγμα, μια έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο βρήκε ότι οι άντρες που υπέστησαν σοβαρό τραύμα στην παιδική ηλικία είχαν τρεις φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνουν από καρδιακή προσβολή. Αυτό ισχύει ακόμα και μετά τον υπολογισμό κι άλλων παραγόντων, όπως η κατάχρηση ουσιών.

Αυτό μας υπενθυμίζει το πόσο διασυνδεδεμένα είναι το μυαλό με το σώμα μας.

Αυτό που σκεφτόμαστε, πιστεύουμε και αισθανόμαστε, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι—έχει βαθιά επίδραση στη σωματική υγεία μας. Επομένως, η προσοχή στην συναισθηματική μας ευεξία δεν είναι απλώς για να αισθανόμαστε καλύτερα ψυχικά, αλλά και για να παραμένουμε υγιείς σωματικά.

Τώρα φυσικά κάποιοι θα ρωτήσουν… πρέπει δηλαδή να κατηγορούμε τους ανθρώπους που έχουν χρόνιες ασθένειες; Οτι δηλαδή αυτοί φταίνε επειδή αφήνουν τις σκέψεις τους να τους επηρεάσουν? 

Φυσικά και όχι. Υπάρχουν πολλοί βιολογικοί παράγοντες που συμβάλλουν στις ασθένειες. Ωστόσο, αυτό που λέμε εδώ είναι οτι το μυαλό μας παίζει μεγαλύτερο ρόλο από ό,τι πολλοί από εμάς αντιλαμβανόμαστε.

Αντί να κατηγορήσουμε, το να αναγνωρίσουμε αυτή τη σύνδεση μεταξύ μυαλού και σώματος, θα μας ενθαρρύνει να δουλέψουμε διαφορετικά με τον εαυτό μας. Διότι όπως οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας μπορούν να συμβάλουν στην ασθένεια, έτσι έχουν και τη δύναμη να μας βοηθήσουν να θεραπευτούμε. Γράψε μου στα σχόλια εάν σου αρέσε αυτό το επεισόδιο και αν θα ήθελες να ανεβάσω άλλο ένα που να εμβαθύνει στο πώς η νοοτροπία και τα χαρακτηριστικά μας μπορούν πραγματικά να ενισχύσουν τη φυσική ικανότητα του σώματός μας να θεραπεύεται. Σκέφτομαι να κάνω κι ένα επεισόδιο όπου θα αναλύσουμε το πώς η θετική σκέψη μπορεί να επηρεάσει την υγεία μας με θετικό τρόπο. 

Η Lissa Rankin το εκφράζει ωραία στα γραπτά της. Θέτει μια ερώτηση που σε βάζει σε σκέψεις:

“Μήπως η υγείας μας δεν εξαρτάται μόνο από τα προφανή όπως η σωστή διατροφή, η άσκηση και οι επισκέψεις στον γιατρό;

Μήπως το πραγματικό κλειδί βρίσκεται στο να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε;

Το πώς νιώθουμε βαθιά μέσα μας; Και το πώς επιτρέπουμε στην ενέργεια μας να ρέει;”

Είναι μια ενδιαφέρουσα ιδέα που υποδηλώνει ότι η ψυχική και συναισθηματική μας ευεξία μπορεί να είναι ακόμη πιο κρίσιμη για την υγεία μας από ό,τι συνειδητοποιούμε.

Μέχρι την επόμενη φορά, να συνεχίσεις να αναρωτιέσαι : Πώς επηρεάζουν οι σκέψεις μου την υγεία μου;