Ποιο Είναι Το Νόημα Της Ζωής; Να Ένας Τρόπος Να Το Βρεις

Λοιπόν, σήμερα θα μιλήσουμε για το νόημα της ζωής, πολύ βαρύ θέμα και πάρα πολλοί φιλόσοφοι έχουν καταπιαστεί με αυτό, αλλά σήμερα θα προσπαθήσουμε να το δούμε λίγο διαφορετικά. Θα προσπαθήσουμε να δούμε πως η βιολογία μας έχει παίξει ρόλο στον καθορισμό του νοήματος στη ζωή και θα δούμε έναν τρόπο που μπορεί να σε κάνει να βρεις το δικό σου πραγματικό νόημα στη ζωή.

Είμαι ο Δημήτρης και καλώς ήρθες σε ένα ακόμα επεισόδιο του Design Thyself!

Θα ξεκινήσουμε με το να πάμε ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο. Θέλω να φέρεις στο μυαλό σου τους πρώτους ανθρώπους που μπορεί να περπάτησαν σε αυτή τη γη. Τους Homo erectus, το πρώτο ανρθωπόμορφο δίποδο σε αυτό τον πλανήτη. Έμοιαζε με ένα είδος εξελιγμένου πιθήκου και με το πέρασμα των χιλιετηρίδων περάσαμε στην επικράτηση των homo sapiens. Εμάς δηλαδή. 

Αν παρατηρήσεις όλες τις λειτουργίες του σώματος μας, ακόμα και την πιο λεπτομερή, όλες αυτές οι λειτουργίες είναι σχεδιασμένες για ένα μόνο σκοπό. Την επιβίωση μας. Την επιβίωση αυτού του βιολογικού σώματος. Όλα τα αντανακλαστικά που έχουμε, για παράδειγμα το πως αντιλαμβανόμαστε τον κίνδυνο- από τα αισθητήρια όργανα μας, όταν δούμε, ακούσουμε ή μυρίσουμε κάτι το επικίνδυνο, μέχρι τους μύες που αντιδρούν στην παρουσία κινδύνου είτε για να τρέξουμε μακριά του είτε να τον αντιμετωπίσουμε. Όλοι μας λοιπόν η βιολογική ύπαρξη είναι σχεδιασμένη για ένα πράγμα. Την επιβίωση.

Οπότε, για τη συντριπτική πλειοψηφία των εκατοντάδων εκατομυρίων ετών που υπάρχουμε, εάν το σκεφτείς, το νόημα της ζωής του ανθρώπου, ήταν η επιβίωση. Το μόνο πράγμα που ένοιαζε τον άνθρωπο ήταν πως να επιβιώσει. Γιατί πραγματικά ήταν τραγικά δύσκολο να επιβιώσει κάποιος τα πρώτα εκατομμύρια χρόνια της ανθρωπότητας. Κι αυτή λοιπόν ήταν η μόνη αποστολή. Η επιβίωση.

Αν δεις το σώμα μας εντελώς γυμνό, και το συγκρίνεις με τα σώματα των υπόλοιπων μεγάλων ζώων που κυνηγούν για την τροφή τους, θα δεις ότι σε σχέση με αυτά, είμαστε πολύ κατώτεροι και σε δύναμη αλλά και σε αντοχή. Αν βάλεις έναν άνθρωπο στον ίδιο χώρο με μια τίγρη για παράδειγμα, ξέρεις πολύ καλά ότι ο άνθρωπος δεν έχει καμία πιθανότητα επιβίωσης. Είμαστε απελπιστικά χαμηλά στην τροφική αλυσίδα. 

Αλλά αν πάρεις τον ίδιο άνθρωπο και τον βάλεις να είναι μέρος ενός συνόλου ανθρώπων, και τους δώσεις βασική τεχνογνωσία, όπως για παράδειγμα το πως να φτιάχνουν από το σίδηρο της γης μαχαίρια, σπαθιά και δόρατα, τότε γίνεται κάτι το ασύλληπτο. Τότε απο τον πάτο την τροφικής αλυσίδας, ανεβαίνουμε στην κορυφή της. Με τη χρήση τεχνολογίας λοιπόν και κοινωνικής δομής έχουμε δείξει ότι μπορούμε να υπερνικήσουμε σχεδόν όλα τα εμπόδια για την επιβίωσή μας. Μπορούμε να κάνουμε το αδύνατο, δυνατό.

Και τι ανακαλύψαμε λοιπόν όταν φτάσαμε στην κορυφή? Ότι είμαστε θύματα της επιτυχίας μας κατα κάποιο τρόπο. Ότι δε μπορούμε να τη διαχειριστούμε όσο σωστά θα θέλαμε. Γιατί για τη συντριπτική πλειοψηφία την ύπαρξης μας, παλεύαμε για επιβίωση, ξεπεράσαμε θηρία, παγετώνες, αρρώστιες… οτιδήποτε μπορείς να φανταστείς. Και παρ’ όλα αυτά, καταφέραμε να ανέβουμε στην κορυφή. Κι εδώ είναι που τα πράγματα άρχισαν να γίνονται ενδιαφέροντα. Γιατί ένας οργανισμός που έχει φτιαχτεί για να μάχεται για τη βιολογική του επιβίωση, πλέον δεν έχει αυτό το άγχος. 

Δεν έχει το άγχος να βγει για κυνήγι για να φάει γιατί πάει στο σούπερ μάρκετ και παίρνει το κρέας έτοιμο, δεν έχει το άγχος να κρυφτεί από τα θηρία, γιατί ζει σε οργανωμένες πόλεις μακριά από επικύνδινα ζώα, δεν έχει το άγχος να περπατήσει χιλιόμετρα μέχρι το ποτάμι να πάρει νερό, γιατί ανοίγει τη βρύση και το έχει. Δεν έχει το άγχος μην πεθάνει από φυσικές ασθένειες γιατί πάει στο νοσοκομείο και οι περισσότερες ασθένειες που μέχρι και πριν 50 χρόνια θέριζαν πλυθισμούς, τώρα γιατρεύονται! Για πρώτη φορά στην ιστορία μας λοιπόν, η επιβίωσή μας είναι λίγο πολύ δεδομένη.

Οπότε το ερώτημα που προκύπτει είναι “και τώρα τι;”. Ωραία…Επιβιώσαμε. Και τώρα τι κάνουμε; Τη στιγμή λοιπόν που το πρόβλημα της επιβίωσης λίγο πολύ λύθηκε, τότε είναι που από το πρόβλημα της επιβίωσης, περάσαμε στο πρόβλημα του νοήματος. Παλεύουμε λοιπόν με ένα ζήτημα που δεν απασχόλησε και πολύ τη συντριπτική πλειοψηφία της ανθρωπότητας που έχει προϋπάρξει, αλλά για εμάς, είναι ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα της ζωής μας. Και η αλήθεια είναι δεν έχουμε κάποια συγκεκριμένη λύση γι αυτό. Γιατί κάτι που για κάποιος το βλέπει γεμάτο νόημα, κάποιος άλλος το βλέπει ως ανούσιο.

Προσωπικά έχω περάσει από τη φάση του να κάθομαι και να περιμένω να έρθει το νόημα και να μου χτυπήσει την πόρτα, αλλά αυτό δε μπορώ να πω ότι έβγαλε κάπου. Αντιθέτως το μόνο που έφερε στη ζωή μου ήταν νεύρα με τον εαυτό μου, κι επειδή δε μπορούσα να ξεσπάσω στον εαυτό μου, ξεσπούσα σε άλλους. Ή έπεφτα σε συμπεριφορές και καταχρήσεις που μου έφερναν μια παροδική ανακούφιση. Κι όταν λέμε κατάχρηση, δεν εννοούμε μόνο ουσίες όπως το αλκοόλ, η νικοτίνη ή άλλες πιο επιβλάβεις ουσίες. Όταν λέμε καταχρήσεις εννοούμε και συμπεριφορές. Όπως τα υπερβολικά νεύρα, η εργασιομανία, η ανάγκη για καινούρια ψώνια, τα προβλήματα με τη διατροφή κι άλλες τέτοιες συμπεριφορές.

Αυτό λοιπόν που έχω βρει οτι βοηθάει τους περισσότερους ανθρώπους στο να βρουν νόημα, είναι να δουν τη ζωή όχι σαν κάτι που συμβαίνει σε αυτούς, αλλά σαν κάτι που συμβαίνει μέσα από αυτούς. Στο να δεις ότι η ζωή σου είναι σα μια ιστορία που πρέπει εσύ να γράψεις. Που εσύ παίρνεις την ευθύνη σα συγγραφέας και που βάζεις τα δυνατά σου να γράψεις όσο καλύτερα μπορείς την ιστορία αυτή.

Στην τελική όλοι μας γράφουμε τη δική μας ιστορία και την εμπλουτίζουμε με τα δικά μας ενδιαφέροντα. Αλλά το πιο σημαντικό στοιχείο που πρέπει να έχει αυτή η ιστορία για να έχει νόημα, είναι ότι ο ήρωας ή η ηρωίδα της ιστορίας, πρέπει να αφιερώσει τον εαυτό του σε κάτι σημαντικότερο από αυτόν. Σε κάτι μεγαλύτερο από το εγώ του. Σε κάτι μεγαλύτερο από τα παροδικά θέλω του. 

Γιατί αν βλέπεις τον εαυτό σου σαν το κέντρο όλης της ύπαρξης, τότε έχεις βάλει την υπογραφή σου για μια ζωή μακριά από κάθε νόημα. Και τίποτα ποτέ δε θα είναι αρκετό για σένα και τίποτα δε θα δε ικανοποιεί. Μπορεί να έχεις χρήματα, δόξα, εξουσία, φήμη, αλλά πάντα θα νιώθεις ένα μεγάλο εσωτερικό κενό. 

Είπαμε πριν λίγο ότι ο άνθρωπος ανέβηκε στην κορυφή τη τροφικής αλυσίδας με κοινωνικές δομές που μας βοήθησαν να επιβιώσουμε σαν είδος. Γιατί παλεύαμε μαζί για τον κοινό σκοπό της επιβίωσης. Γιατί πετύχαμε την επιβίωση μόνο μέσα από την ιδέα του κοινού καλού του συνόλου. Το ίδιο λοιπόν ισχύει και για το τρέχον πρόβλημά μας. Το νόημα. Έχουμε μια βαθειά ανάγκη σαν είδος να ακολουθούμε το συμφέρον ενός συνόλου που είναι μεγαλύτερο απο το εγώ μας. 

Είναι αυτό πάντα ιδανικό; Φυσικά κι όχι. Φέρνει αυτό πάντα το νόημα; Φυσικά κι όχι. Γιατί έχουμε δει πόσο ζημιά μπορεί να κάνει στην ανθρωπότητα. Από ανθρώπους που πλακόνονται για τον κοινό σκοπό μιας ομάδας στα γήπεδα, απο θρησκευόμενους που σκοτώνουν εδώ κι αιώνες στο όνομα του κοινού Θεού τους, απο ανθρώπους με κοινές πολιτικές απόψεις που εξολόθρευσαν εκατομμύρια αντιφρονούντων, έχουμε δει πόσο επικίνδυνο είναι αυτό.

Αλλά για να ζήσεις μια ευτυχισμένη ζωή, το νόημα που θα της δώσεις παίζει κεντρικό ρόλο σε αυτή την ευτυχία. Και το μεγαλύτερο νόημα ζωής μπορείς να το βρεις μόνο σε κάτι που είναι μεγαλύτερο από εσένα, μεγαλύτερο από το εγώ σου, και που ιδανικά δεν επηρεάζει αρνητικά τους συνανθρώπους σου αλλά αντιθέτως εμπλουτίζει και τη δική τους ζωή.

Πως επιλέγεις λοιπόν να γράψεις την ιστορία σου και τι νόημα θα της δώσεις;